Tuhaf Bir Şeriat Ülkesi: Malezya

Şeriatın egemen güç olduğu ülkelerde baskı ve zulüm hüküm sürüyor zannediyoruz çoğu zaman. Bu bir gerçeklik mi yoksa bize dayatılmış bir olgu mu?

Gelin, bugünkü yazımızda şeriat kurallarının egemen olduğu bir coğrafyaya uzanalım. Güneydoğu Asya’nın en gelişmiş ülkelerinden biri olan Malezya… Bu ülke bir şeriat ülkesi olmasına rağmen şeriat ile ilgili bildiğimiz bilgileri sorgulamamıza neden olacak bazı farklılıklar barındırıyor. 

Malezya Ülkesine Genel Bakış

Malezya, Güneydoğu Asya’da yer alan doğu ve batı olarak iki kara parçasına ayrılmış ve 878 adadan oluşan bir ülkedir. Ülkenin doğu tarafındaki toprakları Borneo Adasında yer alıyor. Ülkenin doğu toprakları ise sınır komşusu olan Brunei Sultanlığı nedeniyle bölünmüş durumda. (Brunei yazısı için: https://www.typelish.com/b/altindan-bir-ulke-brunei-115812). Malezya’nın diğer komşuları ise kuzeyde Tayland, güneyde Singapur ve Endonezya’dan oluşuyor.

Ülkenin resmi dili Malayca olmakla birlikte halkın büyük bir kısmı İngilizce konuşabiliyor ve Arapça da geçerli diller arasında yer alıyor. %50 Malaylar, %40 Çinli ve %10 Hintlilerden oluşan nüfusun büyük bir çoğunluğu Batı kısımda yaşıyor. Ülkede temel ve resmi din İslamiyet olmakla birlikte Budizm, Hinduizm ve Hristiyanlık da yaygın dinler olarak kabul görüyor. 

Malezya, tarih sahnesine 1400 yıllarda çıkıyor. Dönemin önemli bir sultanlığı olan ve 1402-1511 yılları arasında hüküm süren Malakka Sultanlığı sayesinde ise İslamiyetle tanışıyor. Daha sonra ülke, Portekiz ve Hollanda’nın sömürgeci saldırılarına maruz kalıyor. 1800’lu yıllarda İngiltere, Malezya’yı kendine bağlayarak tam bir sömürge ülkesi haline getiriyor. 1957 yılına kadar bir İngiliz sömürgesi olan Malezya’ya; İngiliz Milletler Topluluğuna bağlı kalmaları koşuluyla İngiltere tarafından bağımsızlığı veriliyor.

Malezya parlamenter monarşi ile yönetilen federal bir ülkedir. Ülke on üç eyalet ve üç federal bölgeden oluşuyor. Batı Malezya, Perlis, Kedah, Kalentan, Penang, Perak, Selangor, Negeri Sembilan, Malecca, Johor, Pahang, Terengganu; Doğu Malezya ise Sabah ve Sarawak eyaletlerinden oluşuyor. Batıda bulunan dokuz eyaletin kendi sultanları olup bu sultanlar her beş yılda bir sırayla ülkenin hükümdarı oluyor. Doğudaki eyaletler ise Valiler tarafından yönetiliyor.

Malezya’da Toplumsal Yaşam

Malezya halkını görünmeyen bir kast sistemi ayırıyor diyebiliriz. Ülkenin en ayrıcalıklı sınıfını Malay halkı oluşturuyor. Malaylara “Toprağın oğlu” anlamına gelen “Bumiputera ya da Bumiputra” adı verilmektedir. Malezya kanunlarında birebir bu adlandırma yer almasa da yerli halkın özel konumu Malezya Kanunu 153. maddesiyle yasal güvence altına alınıyor. 

Yerli halkın bu özel konumunun etkili olduğu en önemli alan toplum içerisindeki iş bölümü diyebiliriz. Buna göre ülkenin tüm idari ve üst makam işlerinde Malaylar; ticari ve ekonomik işlerde Çinliler, alt sınıf işlerde ise Hintliler görev almakta olup bu ayrım çok net şekilde kendini belli eder. Bir Malay iseniz ülkenin ayrıcalıklarına Çin ve Hintli halka göre daha kolay ulaşabilirsiniz. Örneğin; bir Hintli ya da Çinli öğrenci akademik açıdan ne kadar başarılı olursa olsun eğer bir Malay öğrenci ile karşılaştırılırsa öncelik Malay öğrenciye veriliyor. Aynı şekilde iş bulma konusunda ise Malaylar daha üst mevkilerde iş bulabiliyor. Hatta özel şirketlerin hisselerinin %30 Malaylarda olma zorunluluğu bile var. Ülkedeki tarım arazilerinin %35’ne yakını Malaylara rezerv olduğundan burada yapılacak herhangi bir meskene sadece Malaylar sahip olabiliyor. Diğer etnik grupların böyle bir hakkı yok.

Ülkedeki Jawi adı verilen din polisleri günlük yaşamda Malezya halkının önemli denetleyicileri olmaktadır. Bu din polislerinin önceden izin almadan evlere, otel odalarına, barlara vb. birçok yere girerek arama yapması mümkün. İnsanlar bu polisler aracılığıyla kamusal alanda içki içmek, kumar oynamak, İslam’a hakaret etmek, toplum içinde yakın temasta bulunmak, farklı cinsel yönelimlere sahip olmak gibi nedenlerle kırbaç cezası, para cezası ya da habip cezası alabiliyorlar. Jawi din polisleri Ramazan ayı boyunca oruç tutmayanları veya iftar öncesi iş yapan restoranları da denetleme yetkisine sahip.

Malezya’da bir Malaya ailesinde doğan biri direkt Müslüman olarak kayıtlara geçiyor ve Müslümanken farklı bir dine geçmesi ise neredeyse imkânsız. Hatta ölüm cezası bile var. İslamiyet’ten çıkmak isteyen insanları rehabilite etmek için bazı eyaletlerde İslami Rehabilitasyon Merkezleri kurulmuş. Müslümanlar ile gayri müslimler arasında evlilikler de pek yaygın değil. Eğer gayrimüslim kişi Müslümanlığa geçmez ise yapılan evliliğin herhangi bir geçerliliği yok.

Ülkede baş örtüsü ile ilgili herhangi bir bağlayıcı bir yasa olmamasına rağmen toplumsal olarak baş örtüsü kullanmayan Malay kadınları büyük bir baskı ile karşılaşabiliyor. Hatta birçok okulda Malay çocuklar ve genç kızlar için başörtüsü takma zorunluluğu var. Bunun yanında ise gayrimüslim kadınlar böyle bir baskı söz konusu değil. Aynı şekilde eğer bir Malay erkeği Cuma Namazını üç kere üst üste kaçırırsa altı aya kadar hapis cezası alabilmesi mümkün.

Şeriatın uygulanma dereceleri eyaletlere göre farklılık göstermekle birlikte en katı şeriat kurallarının hüküm sürdüğü iki eyalet ise Kelantan ve Terengganu… Bu iki eyalette birçok alan kadın ve erkekler için ayrı şekilde tasarlanmış. Mesela Kelantan eyaletinde süpermarketlerde kadın ve erkek ödeme noktaları ayrı. Yine aynı eyalette sadece kadınlara özel metro hatları var.

Malezyalılar yemek yerken, birinden bir şey alırken ya da birine bir şey uzatırken sağ ellerini kullanmaktalar. Ayrıca evlere kesinlikle ayakkabı ile girilmediği gibi bazı iş yerlerinde ise ayakkabı ile içeri girmek yasak. İlginç bir şekilde birine bir şey gösterirken de işaret parmağı kullanılmaz onun yerine baş parmak ya da el yumruk yapılarak gösteriliyor.

Tüm bu ilginç ve katı kurallara rağmen Malezya kendi bölgesindeki ülkeler içerisinde en yaşanılabilir yerler arasında yer alıyor. Çok fazla etnik köken ve dini gruplara sahip çok kültürlü bir yapıya sahip olmasına rağmen uzun yıllardır bir arada barış ve uyum içerisinde yaşamayı başarabiliyor. 

Malezya ilgili tüm ayrıntılar için şu videoyu izleyebilirsiniz: