Türk Toplumu, Veganizm ve Tetikleyici Faktörler

Öncelikle belirtmeliyim ki bu yazımda kullanacağım ifadeleri, lisans bitirme tezim sırasında yaptığım anketler sonucunda elde ettiğim veriler ışığında aktaracağım. Vegan bireylerle pandemi koşullarını dikkate alarak online platformlar üzerinden yaptığım anketlerden çıkardığım sonuçlara göre, bireyler vegan yaşam tarzını tercih etmek için sıklıkla birden fazla neden ifade etmişlerdir. Bunun temel nedenlerinden biri, hayvan sömürüsüne ve etiğe karşı tavır almaktır. Artı olarak, "çevrenin korunması", "yaşama saygı", "sağlık" ve "aile/arkadaş etkisi" gibi nedenleri de gördüm. Bunun dışında görüştüğüm kişilerden bazıları, izledikleri belgeseller ya da yaptıkları bireysel okumalar sayesinde vegan olduklarını söylediler. Veganlık üzerine yapılan araştırmalar da benzer nedenlerle insanların bu yaşam biçimini tercih ettiklerini kanıtladığı için elde ettiğim sonuçlarla uyumluluk göstermektedir.

• Hayvan Sömürüsüne Ortak Olmamak: Görüşülen kişilerin çoğu, hayvan sömürüsüne karşı bir duruş olarak bu yaşam biçimini seçmiştir. Ayrıca ankete katılanların %35,7'si hayvanlara zulme ilişkin çeşitli video ve belgesellerden etkilenerek bu konudan haberdar olduklarını söylemiştir. Ek olarak, katılımcıların 7'si tüm hayvanların eşit olduğunu ve bu nedenle hayvan sömürüsüne ortak olmak istemediklerini belirtmiştir. Kedi ve köpek eti yenemeyeceği gibi inek ve keçi eti de yenmemelidir. Hayvanlar arasında hiçbir fark yoktur, onlara verilen değer aynı olmalıdır.

• Etik: Ankete katılanların çoğunun nedeni hayvan sömürüsü iken, %21,4'ü etik nedenlerle vegan olduklarını belirtmiştir. Hayvanların da yaşama hakkı olduğuna inanırlar, insanların hayvanlara karşı tutumlarında doğru olanı yapmaları gerektiğini savunurlar ve veganlığı insanlığın bir gereği olarak görürler. Onlara göre normal, beklenen ve doğru tutum veganlıktır. Burada söz konusu olan konu, aslında yetki sorunudur. Bir kişiye ameliyat yapıldığında örneğin, hastanede tıbbi bir işlem yapılmadan önce hastadan onay alınması gerekir. Bunun için hastanın yetkin olması gerekir. Aynısı burada bahsedilen hayvanlar için de geçerlidir. Konuşamayan ve bu nedenle kararını söyleyemeyen bir canlı hakkında insanlar tarafından karar verilir. Görüşülen kişilerin çoğu, toplumda engellilerin olduğu gibi hayvanların da aynı haklara sahip olması ve herkese nasıl davranılıyorsa onlara da öyle davranılması gerektiğini düşünmektedir.

• Canlı Hayatına Saygı: Veganların tartıştığı bir diğer konu ise hayvanların acı çekmesi ve katledilmesidir. İnsanların ihtiyacından fazla yediğini ve ihtiyaç duyulandan fazla hayvan öldürdüğünü düşünenler de vardır. "Vegan olmaya karar verirken gıda, deney, eğlence, giyim, ulaşım veya çiftçilik gibi alanlardan hangisinde hayvan kullanımı sizi en çok etkiledi?" sorusuna ankete katılan bireylerin %28,5'i gıda sektöründe, 1'i deneylerde ve %64,2'si hepsi aynı derecede olarak cevap vermiştir.

• Sağlık: İnsanların veganlığı tercih etme nedenlerinden biri de sağlıktır. Amaç vegan beslenme ile daha sağlıklı olmaktır. Ancak veganlığı tercih etme sebeplerinden biri sağlık olmasına rağmen, görüştüğüm kişilerden hiçbirinin tek veya birincil nedeninin sağlık veya kilo kontrolü olmadığını görmüştüm. Hatta, bazı katılımcılar tam tersi bir görüşe sahipti ve vegan olmadan önce vegan beslenmenin ilk başta sağlıkları için kötü olduğunu düşünürken zamanla bu yaşam tarzını benimsemiş ve fikirlerini değiştirmişler. Tabii sağlık derken ruh sağlığı da buradaki sağlık tanımına dahildir.

• Ekoloji: Görüştüğüm kişiler arasında, vegan beslenmenin ekolojik olarak faydalı olacağına inanan ve bu nedenle vegan olmaya karar veren kişiler de vardı. Buradaki amaç aslında insanın doğaya verdiği zararı en aza indirmektir. İnsanlar hayvansal ürünleri yemeden de yaşayabiliyor, dolayısıyla bu imkansız bir şey değil. Veganlık “sürdürülebilir beslenme” kavramı olarak düşünüldüğünde konunun gelecek nesillere karşı sorumluluklarımız konusunu da kapsadığını unutmamak gerekir.

Son olarak, buraya kadar sabredip veganlıkla alakalı bu serimi okuduysanız ve sizlere biraz da olsa bir şeyleri sorgulatabildiysem çok mutlu olduğumu söylemek isterim. Serimi bir sonraki yazım ile, Türk vegan bireylerin günlük hayatta karşılaştıkları sorunlardan bahsederek bitirmeyi düşünüyorum, tekrar teşekkür ederim. :)