Vietnam Savaşı, Nedenleri, Ortaya Çıkarttığı Sonuçlar Ve Uygulanan Yumuşak Güçler

Vietnam Savaşı ve Taraflar Arasındaki Çatışma

Vietnam Savaşı, diğer adıyla Çinhindi Savaşı, Soğuk Savaş döneminde iki farklı bloğun çatışması olarak değerlendirilebilir. Bu bloklardan birine Sovyetler Birliği, diğerine ise Amerika Birleşik Devletleri (ABD) önderlik etmekteydi. Bu çatışma, ideolojik bir savaş olarak, komünizmin yayılması ve karşıtlarının onu sınırlama çabaları çerçevesinde gelişmiştir. Savaşın doğu bloğunda Sovyetler Birliği, Kuzey Vietnam ve Çin Halk Cumhuriyeti; batı bloğunda ise ABD ve Güney Vietnam yer almaktaydı.

Vietnam Savaşı’nın yaşandığı Çinhindi bölgesi, Tayland, Malezya Yarımadası, Laos, Kamboçya ve Vietnam’ı içine alan geniş bir bölgedir ve birçok kez el değiştirmiştir. Bölge, önceleri Çin egemenliği altındayken Asya'da pazar arayışına giren Fransa tarafından işgal edilmiştir. Fransa'nın bölgeden çekilmesiyle başlayan bağımsızlık mücadelesi, İkinci Dünya Savaşı sırasında Japon işgaliyle daha da karışık bir hal almıştır. Japonya’nın, milliyetçi isyanları körüklemesiyle birlikte, bağımsızlık yanlısı gruplar "Viet-Minh" adı altında birleşmiştir.

Vietnam'ın Bölünmüşlüğünde İşgallerin Rolü

Fransızların bölgeden çekilmesiyle komünizm yayılmaya başlamış ve milliyetçilerle komünistler arasında iç savaş patlak vermiştir. Japon işgali sırasında yaşanan bu olaylar, İkinci Dünya Savaşı’ndan yorgun çıkan Japonya’nın bölge üzerindeki kontrolünü zorlaştırmıştır. Japonya, bölgeden çekilirken milliyetçileri destekleyerek iç savaşı karmaşık hale getirmiş ve 1945'te İngiliz ve Fransızların bölgeye tekrar müdahale etmesine zemin hazırlamıştır. Fransa, Sovyetler Birliği ve Çin'den yayılan komünizme karşı durarak ABD’nin de desteğini kazanmış ve bölgedeki Fransız yanlısı halkı kendi safına çekmiştir. Bu çekişmeler sonucunda Vietnam, Birleşmiş Milletler tarafından Kuzey ve Güney olarak ikiye ayrılmıştır. Kuzey Vietnam komünist bloğa dahil olmuş ve Sovyetler Birliği ile Çin'den destek görmüş, Güney Vietnam ise ABD ve İngiltere’den destek almıştır. ABD'nin, Asya’da komünizmi dengelemek amacıyla Güney Vietnam’a verdiği destek, komünizme karşı etkili bir güç yaratma amacı taşımaktaydı.

Birleşmiş Milletler’de alınan bu karar, aslında Vietnam’ın kesin bir bölünmesi değil, 1956’da yapılması planlanan seçimlerle birleşik bir hükümet kurulmasını amaçlayan geçici bir çözüm niteliğindeydi. Ancak, ABD'nin desteğine güvenen Güney Vietnam, seçimlere katılmayı reddetmiş ve birleşme gerçekleşmemiştir. Bu noktada ABD'nin desteğini arkasına alan Güney Vietnam lideri Diem, otoriter bir düzen kurmaya çalışmış ancak askeri bir darbe ile öldürülmüştür. Daha sonra bu darbenin ABD tarafından organize edildiği iddia edilmiştir. ABD, Kuzey Vietnam’ın devriye botlarının kendilerine ateş açtığını iddia ederek Kuzey Vietnam’ı bombalamış ve savaş büyümüştür. Bu süreçte, Şubat 1968’de gerçekleşen "Tet Saldırısı" ile Kuzey Vietnam ve Vietkong birlikleri, ABD ve Güney Vietnam’a ağır kayıplar verdirmiştir. Savaş ilan etmeden bu savaşa müdahale eden ABD büyük tepkilerle karşılaşmış ve nihayet Paris’te başlayan barış görüşmeleriyle iki taraf arasında ateşkes sağlanmıştır. Bu süreç, ABD’nin bölgeden çekilmesi, üslerin kapatılması, savaş esirlerinin serbest bırakılması ve Güney Vietnam’a kendi kaderini belirleme hakkının verilmesiyle sonuçlanmıştır. Çin Hindi bölgesindeki Laos ve Kamboçya da bu dönemde bağımsızlıklarına kavuşmuşlardır.

Barış sağlanmış olmasına rağmen çatışmalar bitmemiş, Kuzey Vietnam saldırılara devam etmiş ve Güney Vietnam mevzilerini terk etmeye başlamıştır. Sonunda Güney Vietnam teslim olmuş, Vietnam birleşerek Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti ismini almış ve Hanoi’yi başkent ilan etmiştir.

Çinhindi Bölgesinin Karışıklık Nedenleri

Çinhindi bölgesinin karışıklığının başlıca nedenleri; verimli toprakları, zengin yeraltı kaynakları ve bölgesel stratejik konumuydu. Japonya, savaş boyunca yayılmacı bir politika izleyerek bu kaynaklara ulaşmayı amaçlamış; Rusya, Asya’da güçlü bir komünist devlet varlığının Asya'nın komünistleşme sürecini hızlandıracağı düşüncesiyle bölgeyi desteklemiş; Fransa ve İngiltere ise doğal kaynaklardan ziyade Asya pazarında yer edinebilmek için milliyetçi akımları kendi amaçları doğrultusunda kullanmışlardır. ABD ise Doğu ve Batı blokları arasındaki güç dengesini korumayı amaçlamış ve Asya'da komünizmin yayılmasını engellemek için Güney Vietnam’a destek vermiştir.

Savaşın Sonuçları

Vietnam Savaşı toplamda 21 yıl sürmüş, milyonlarca sivil ve asker hayatını kaybetmiştir. Çin ve Sovyetler Birliği arasındaki çıkar çatışmaları derinleşmiştir. Bu savaş, genç kuşaklarda savaşa karşı bir bilinç ve protesto hareketleri oluşturmuş, savaşan ülkelerde büyük ekonomik kayıplara neden olmuştur. ABD, Vietnam'ın birleşmesini engelleyememiş ve savaşın sonunda Vietnam komünist bir rejim altında birleştirilmiştir. Savaş sırasında ABD'nin kullandığı napalm bombası büyük tepki toplamış ve bu kimyasalın kullanımı yasaklanmıştır.

Vietnam Savaşı'nın Basında Lanse Edilmesi

Savaşın getirdiği ideolojik kutuplaşma, dünya basınına da yansımıştır. Avrupa ve ABD yanlısı devletler, ABD’nin haklılığını savunurken, Asya ülkeleri genellikle Kuzey Vietnam'a destek vermiştir. Türkiye, savaşın ilk dönemlerinde tarafsız bir duruş sergilemeye çalışsa da Kıbrıs sorunları nedeniyle ABD yanlısı bir siyaset izlemiştir. Aslında Kuzey Vietnam'ın izlediği yol, Türkiye'nin Kıbrıs üzerindeki politikalarıyla benzerlik taşısa da Türkiye, diplomaside ABD ve Güney Vietnam tarafında kalmayı seçmiştir. Bu duruş, dünya basınının güçlü olanın yanında saf tuttuğunu ve ABD’nin yumuşak güç uygulamasının etkili olduğunu göstermektedir. Şüphesiz, Vietnam Savaşı, milyonların öldüğü, birçok ülkenin amaçlarına ulaşamadığı kanlı bir çatışmadır.

Sinema Yoluyla Uygulanan Yumuşak Güçler

İki taraf da kendi haklılıklarını anlatmak için yumuşak güç unsurlarına başvurmuştur. Ancak ABD’nin Vietnam Savaşı’nı konu alan filmleri dünya çapında daha bilinirken, Vietnam’ın bakış açısını yansıtan filmler pek tanınmamaktadır. ABD’nin yumuşak gücünün başarısı burada önemli bir rol oynamıştır. Vietnam'da savaşa "Vietnam Savaşı" denmezken, genç nüfus arasında "Vietnam Savaşı" adlandırması yaygınlaşmıştır; bu da ABD’nin uyguladığı yumuşak gücün başarısını göstermektedir. Amerikan sinemasında savaş, ABD’nin haklı olduğu bir mücadele gibi sunulmuş, Amerikan askerleri kahraman olarak resmedilmiştir. Bu tür filmlerden en bilinen örneklerden biri, "Rambo" serisidir. ABD’nin bu filmlerle kazandığı sempati, yumuşak gücün etkisini açıkça göstermektedir.

Vietnam da savaş hakkında birçok film üretmiş olsa da yumuşak güç konusunda ABD kadar başarılı olmamıştır. Vietnam filmlerinde genellikle Amerikan filmlerinden farklı olarak savaşan tüm taraflar Vietnamlıdır. Bu filmler, Amerikan yanlısı Vietnamlıları bilinçlendirmeyi ve ulusal bir bilinci artırmayı hedeflemiştir. ABD filmlerinden ayrılan bu özellikler, Vietnam’ın yumuşak güç stratejisinin farklı bir boyutunu yansıtır.