14 Kasım - Dünya Diyabet Günü

Dünya Diyabet Günü nedir? Diyabet hastalığı tanımı ve türleri.

17 Nov, 20223 min read

Dünya Diyabet Günü (WDD), diyabetin yarattığı artan sağlık tehdidine ilişkin endişelerin artması sonucunda 1991 yılında Uluslararası Diyabet Federasyonu (IDF) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından oluşturulmuştur. Bu günde diyabet hastalığına odaklanarak küresel farkındalık sağlamak amaçlanmaktadır.

Her yıl, 1922'de Charles Best ile birlikte insülini keşfeden Sir Frederick Banting'in doğum günü olan 14 Kasım'da kutlanır.

Kampanya, mavi daire logosu ile temsil edilmektedir. Mavi daire, diyabet farkındalığının evrensel sembolüdür. Diyabet salgınına karşı küresel diyabet topluluğunun birliğini ifade eder.

Her yıl Dünya Diyabet Günü kampanyası, bir veya daha fazla yıl boyunca devam eden özel bir temaya odaklanır. 2021-23 Dünya Diyabet Günü teması 'Diyabet Bakımına Erişim'dir.

Diyabet (Şeker Hastalığı) Nedir?

Şeker hastalığı olarak da bilinen diyabet, kronik bir metabolizma hastalığıdır. Oluşumunda iki mekanizma rol oynamaktadır:

Pankreasın yeterince insülin hormonu üretememesi
Vücudun üretilen insülin hormonunu etkili bir şekilde kullanamaması

İnsülin, pankreas organı tarafından üretilen ve kan şekerini düzenleyen bir hormondur.

Yediğimiz besinlerden sindirim sonucu elde edilen şeker (glikoz), kan dolaşımına girer. Kanda bulunan şeker, vücudu dolaşırken şeker ihtiyacı olan hücrelere girer. Böylece vücutta kan şekeri seviyesi korunur.

İnsülin hormonu, bu olayda anahtar görevi görür. Kan şekerinin hücrelere girebilmesi için öncelikle insülinin hücreye bağlanması ve şeker için kapıları açması gerekir.

Pankreastaki bozukluklar nedeniyle insülin üretilemezse veya üretilen insülin hücreler tarafından kullanılamazsa şeker, hücrelere giremediği için kanda birikir ve kandaki şeker düzeyi yükselir.

Yüksek kan şekeri olarak da adlandırılan hiperglisemi, kontrolsüz diyabetin yaygın bir etkisidir ve zamanla vücudun birçok sisteminde, özellikle sinirlerde ve kan damarlarında ciddi hasara yol açar.

Diyabet hastalığının farklı türleri bulunmaktadır:

Tip 1 diyabet: İnsüline bağımlı olan ve çocuklukta başlayan diyabet türü. Yetersiz insülin üretimi ile karakterizedir. Bu yüzden dışarıdan insülin enjeksiyonu gereklidir.
Tip 2 diyabet: İnsüline bağımlı olmayan ve yetişkin başlangıçlı diyabet türü. Vücudun insülini kullanamamasından kaynaklanır. Diyabetli kişilerin %95'inden fazlası tip 2 diyabetlidir. Büyük ölçüde aşırı vücut ağırlığının ve fiziksel hareketsizliğin sonucudur.
Hamilelik (Gestasyonel) diyabeti: Hamilelik öncesi yeterli insülin salgılayabilen bireylerde pankreas, gebeliğin ilerlemesiyle yeterli insülin salgılayamayabilir ve daha önce diyabet belirtisi olmadığı halde gebelik boyunca bireylerin kan şekeri yükselebilir.

Diyabetin Sağlığa Etkisi

Zamanla diyabet sonucunda kandaki fazla şeker; kalp, kan damarları, gözler, böbrekler ve sinirler gibi farklı dokularda birikerek vücuda zarar verebilir.

Diyabetli yetişkinlerde kalp krizi ve felç riski iki ila üç kat daha fazladır.
Azalan kan akışıyla birleştiğinde, ayaklardaki sinir hasarı (nöropati), ayak ülseri, enfeksiyon ve sonuç olarak uzuv amputasyonu ihtiyacını artırır.
Diyabetik retinopati, körlüğün önemli bir nedenidir ve retinadaki küçük kan damarlarında uzun süreli birikmiş hasarın bir sonucu olarak ortaya çıkar. 1 milyona yakın insan diyabet nedeniyle kördür.
Diyabet, böbrek yetmezliğinin önde gelen nedenleri arasındadır.

IDF Diyabet Atlası 2021'e göre Dünya'da Diyabet Durumu

Yetişkinlerin (20-79 yaş) 1/10'u yani 537 milyon yetişkin diyabetle yaşıyor. Bu sayının 2030'da 643 milyona ve 2045'te 783 milyona çıkacağı tahmin ediliyor .