1.Balkan Savaşları'nda Bazı Günlükler

Bu yazımda 8 Ekim 1912’de başlayan ve 30 Mayıs 1913’te Londra Antlaşmasıyla sona eren 1.Balkan Savaş’ı sırasında, gerek cephede gerekse de cephe gerisinde görev almış çok önemli tarihi kişiliklerin kaleme aldığı günlüklerden bazılarını sizlere aktaracağım.

1)Balkan Harbi Üçüncü Kolordu'nun ve İkinci Doğu Ordusunun Muharebeleri (Yazar: Mahmud Muhtar Paşa, 2012, İlgi Kültür Sanat Yayıncılık, 1. Basım)

 Mahmud Muhtar Paşa, 1. Balkan Savaşı'nda Kırklareli civarında mevzilenmiş olan 38.000 mevcutlu 3. Kolordu'nun kumandanıydı (Hall, 2003, s.30) Mahmud Muhtar Paşa komutasındaki 3. Kolordu, ilk sınavını 22-24 Ekim 1912 tarihlerinde Radko Dimitriev komutasındaki Bulgar 3. Ordusuna karşı vermişti. Maalesef bu çarpışmalar Bulgarların kesin zaferiyle sonuçlanmış ve Osmanlı orduları Lüleburgaz ve Pınarhisar'a çekilmiştir. Lüleburgaz-Pınarhisar hattında cereyan eden çarpışmalarda iki tarafın da büyük zayiatlar verdiği bilinmektedir. Öyle ki Hall'a (2003, s.42) göre Lüleburgaz-Pınarhisar muharebesi, 1870-1871'deki Fransız-Prusya Savaşı ile 1914-1918 yılları arasında gerçekleşen 1. Dünya Savaşı arasındaki zaman diliminde Avrupa'da gerçekleşen en büyük muharebeydi. 28 Ekim ile 2 Kasım arasında gerçekleşen muharebelerde (Lüleburgaz-Pınarhisar) yine Bulgarlar üstün geldi ve böylelikle Osmanlı başkentinin yolu Bulgar orduları için açılmış oldu. Neyse ki Bulgarlar Çatalca'da durdurulabildi ve başkente girişleri önlenebildi. Mahmud Muhtar Paşa, bu eserinin sonunda muharebelerle ilgili düşüncelerini açıkladığı bir bölüme de yer veriyor. Burada muharebeler sırasında alınan mağlubiyetleri tetkik eden Mahmud Muhtar Paşa, sonucu stratejik hatalardan ziyade teşkilatlanmaya ve savaş öncesi hazırlıklara bağlıyor (Mahmud Muhtar, 2012, s.170) Bu durumlara bazı siyasi, sosyal ve ahlaki bozuklukların da eklendiğini belirtiyor.

 2)Balkan Savaşı Günlüğü "Türklerle Cephede" (Yazar: Gustav von Hochwächter, 2015, Çeviren: Sumru Toydemir, İş Bankası Kültür Yayınları, 4. Basım) 

Müttefik ordusu kurmay subayı olarak Mahmud Muhtar Paşa'nın yanında görev yapan Gustav von Hochwächter, görev yaptığı süre boyunca tuttuğu notlarını yayımlayarak muharebelerde yaşananları en ince ayrıntısına kadar okuyucuyla paylaşıyor. Savaş öncesi ve sırasında yapılan hatalara değinmekle beraber cephede yaşanan salgın hastalıklar ve cephe gerisinde sivillerin içine düştüğü korkunç durumları da okuyucuya aktarıyor.

3)Edirne Kuşatması Günlüğü (Yazar: Gustave Cirilli, 2012, Çeviren: Fazıl Bülent Kocamemi, Ceren Yayıncılık, 1. Baskı)

1. Balkan Savaşı'nda Şükrü Paşa, Osmanlı'nın eski başkenti Edirne'yi Bulgar ve Sırp ordularının kuşatması altında tam 155 gün boyunca müdafaa etmiştir. Kuşatmanın başlamasından biraz öncesinden şehrin düştüğü 26 Mart 1913'e kadar Edirne'de gerçekleşen olayları gün gün aktaran Gustave Cirilli, bu eseriyle tarihe ışık tutuyor ve okura önemli bir kaynak sunuyor.

 4)Bogdan Filov'un Balkan Savaşları Günlüğü (Hazırlayan: Hüseyin Mevsim, Timaş Yayınları, 2014, 2. Baskı)

 Bogdan Filov, 1.Balkan Savaşları sırasında toplamda iki evrede Trakya'da incelemelerde bulunmuş Bulgar arkeolog ve sanat tarihçisidir. 2. Dünya Savaşı sırasında 28. Bulgaristan Başbakanı olarak görev yapan Bogdan Filov, parlak bir akademik ve politik kariyere sahip olmuştur. Selanik civarından 11 bin Yahudi'nin Nazi kamplarına sürülmesine neden olan anti-semitist Ulusal Güvenlik Yasası'nın kabulünden sorumlu tutulan Filov, Nazi Almanya'sının baskısıyla ABD ve İngiltere'ye savaş ilan etmiştir (Mevsim, 2014, s.10-11) Darbeden sonra Sovyetler'de tutsak edilen Filov, 2 Şubat 1945'te idam edilmiştir. Bogdan Filov, 1. Balkan Savaşı esnasında ele geçirilen yerlerdeki birçok caminin Hıristiyan tapınağına dönüştürülmesine karşı çıkmış ve Edirne'deki Selimiye Camisi'nin korunmasını istediği bir rapor yazmıştır (Mevsim, 2014, s.14)

Kaynakça

Hall, R. C. (2003). Balkan Savaşları (1. Baskı). (M. T. Akad, Çev.). Homer Kitabevi (orijinal eserin basım tarihi 2002).

Mahmud Muhtar (2012). Balkan Harbi Üçüncü Kolordu’nun ve İkinci Doğu Ordusunun Muharebeleri (1.Basım). İlgi Kültür Sanat

Mevsim, H. (2014). Bogdan Filov’un Balkan Savaşları Günlüğü (2.Baskı). Timaş Yayınları

Görsel Kaynaklar

Kitapların görsellerini ben kendi kameramla çektim.