ABD ile Avrupa Arasında Yaşanan Sorunlar

Geçtiğimiz günlerde Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'nin ABD ziyareti sırasında hem ABD Devlet Başkanı Trump hem de Devlet Başkan Yardımcısı olan James David Vance canlı yayında Zelenski ile kavga edince gündeme bomba gibi düştü. Bu olay özellikle Trump'ın başkan seçilmesinden sonra ABD ile Avrupa arasında yaşanan krizlerin zirve noktası oldu.

Zelenski ile Trump'ın görüşmesindeki en önemli madde, Ukrayna ve ABD arasında müzakere edilen mineral anlaşması ve Rusya savaşıydı. Zelenskiy, bu anlaşmaya güvenlik garantilerinin dahil edilmesini talep ediyordu. Trump toplantı sırasında birkaç kez, o dönem başkan olsaydı savaşın hiç başlamayacağını ifade etti. Zelenski, Rusya Devlet Başkanı Putin ile barış anlaşması müzakerelerinde "hiçbir taviz verilmemesi" gerektiğini söyledi. Trump ise bir ateşkes anlaşması imzalanması gerektiğini vurguladı, "Halkınız çok cesur, ancak ya bir anlaşma yapacaksınız ya da biz yokuz." dedi.

Zelenski'nin ileride Rusya nedeniyle ABD'nin güvende hissetmeyeceğini söylemesinin ardından Trump, "Ne hissedeceğimizi bize dikte edecek konumda değilsiniz. Yaptığın şey bu ülkeye saygısızlık." şeklinde cevap verdi.Ukraynalı mevkidaşına, "çok minnettar olmadığını", Rusya ile bir barış anlaşmasına varmak için taviz vermesi gerektiğini söyledi ve onu "Üçüncü Dünya Savaşı kumarı oynamakla" suçladı.

CBS'in aktardığına göre, görüşmenin ardından Ukrayna heyeti Oval Ofis'ten ayrı bir odaya alındı. Orada Ulusal Güvenlik Danışmanı Mike Waltz ve Dışişleri Bakanı Marco Rubio kendilerine Beyaz Saray'dan ayrılmalarını söyledi. Ukrayna heyeti süreçten sonra Beyaz Saray'dan ayrıldı. Görüşmenin ardından Trump, kendi sosyal medya platformundan, savaş devam ederken ve baskı altında "asla anlaşılamayacağının öğrenildiğini" söyledi:

"Zelenskiy'nin Amerika dahilse barışa hazır olmadığını tespit ettim, çünkü bizim dahil olmamızın ona müzakerelerde büyük bir avantaj sağladığını düşünüyor. Avantaj istemiyorum, barış istiyorum. Amerika Birleşik Devletleri'ne, değerli Oval Ofis'inde saygısızlık etti. Barışa hazır olduğunda geri dönebilir."

ifadeleri yer aldı.

Zelenskiy ise X üzerinden yaptığı paylaşımda Amerika ve Trump'a dört kez teşekkür etti. "Ukrayna'nın adil ve kalıcı bir barışa ihtiyacı var ve biz tam da bunun için çalışıyoruz." ifadeleri yer aldı.

Geçtiğimiz hafta ise Birleşik Krallık Başbakanı Starmer, ABD'ye yaptığı ziyarette Trump tarafından ağırlanmıştı. Yapılan görüşme sonunda yapılan açıklamada Trump, Ukrayna’daki savaşın ya çok yakında sona ereceğini ya da hiç bitmeyeceğini belirterek, barış sürecine dair umutlarını dile getirmişti. Ayrıca, Rusya Devlet Başkanı Putin ile yaptığı görüşmelerin olumlu ilerlediğini ve Putin’in sözünü tutacağına inandığını ifade etmişti.

İngiltere Başbakanı Starmer ise ABD ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in daha fazlası için geri gelmesini engellemek üzere sert, adil ve güçle desteklenen bir barışa ulaşmaya yönelik bir planı görüştüklerini söyledi. Starmer, Trump'ın, Ukrayna'daki barış çabalarına tam destek verdiklerini belirterek, "Ancak bunu doğru bir şekilde yapmalıyız." dedi.

Saldırganı ödüllendiren bir barışın olamayacağını ifade eden Starmer, "Tarihin işgalcinin değil barış yapıcının yanında olması gerektiği konusunda hemfikiriz, bu yüzden şu an mevcut riskler daha yüksek olamazdı ve iyi bir anlaşma sağlamak için birlikte çalışmaya kararlıyız." diye konuştu.

Starmer'den önce ise Washington'a giden bir diğer Avrupalı lider Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron olmuştu. 24 Şubat'ta ABD'yi ziyaret eden Macron, Beyaz Saray'da Donald Trump ile bir araya gelmişti. Bu görüşmede Macron ve Trump, Ukrayna'ya barış getirme taahhüdünde bulundu ancak ileriye dönük en iyi yol konusunda fikir ayrılığına düşmüşlerdi.

Trump, Rusya'nın savaşı "haftalar içinde" sona erdirme hedefini yinelerken Macron, Kremlin'in kendi yararına kullanabileceği bir ateşkes için acele edilmemesi konusunda uyarıda bulundu. Ayrıca Macron, Donbas savaşını sona erdiremeyen Minsk anlaşmalarına atıfta bulunarak, "Geçmişte de bir ateşkes yaptık ama saygı gösterilmedi." demişti.

Ukrayna konusunda fikir ayrılığı yaşayan iki ülke gümrük tarifeleri konusunda da farklı yaklaşımlar sergiledi. Macron, Trump ile AB ülkelerine gümrük tarifelerinin artırılmaması konusunda yaptığı görüşmenin zorlu geçtiğini söyledi. Macron, "Bu seyahat sırasında ve sonrasında (gümrük) tarifeler konusunu bizzat gündeme getirmiştim. Görüşmelerin zorlu geçtiğini ve çok az umutla ayrıldığımı söylemiştim." ifadesini kullandı. ABD'nin AB'ye uygulayacağı vergi artışının kimsenin yararına olmayacağını savunan Macron, "Bu tür önlemler karşısında zayıf olma lüksümüz yok." dedi. Macron, ABD yönetiminin Avrupa ülkelerine yeni gümrük vergileri getirmesi halinde buna karşılık vereceklerini de yine kaydetmişti.

Bu görüşmelerle birlikte Norveç merkezli petrol ve gemicilik şirketi Haltbakk Bunkers, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile ABD Başkanı Donald Trump arasında Beyaz Saray'da yaşanan tartışmanın ardından Amerikan gemilerine yakıt ikmali yapmayacağını açıklamıştı. Şirket tarafından yapılan açıklamada, "Amerikalılara yakıt yok! Tüm Norveçlileri ve Avrupalıları bizim örneğimizi takip etmeye teşvik ediyoruz." denilmişti. Fakat Norveç Savunma Bakanı Tore Sandvik, Norveçli petrol ve gemicilik şirketi Haltbakk Bunkers'ın ABD gemilerine yakıt ikmali yapmayacağı açıklamasına ilişkin, "Amerikan kuvvetleri, Norveç'ten istenen ikmal ve desteği almayı sürdürecektir." dedi. Şirketin kararının hükümetin politikasıyla uyumlu olmadığını belirten Sandvik, ABD ve Norveç'in savunma işbirliğini sürdürdüğünü kaydetti.

Bununla birlikte Avrupa'nın önde gelen ülkelerinden Birleşik Krallık ve Fransa, olası bir barış anlaşması sonrası Ukrayna’ya, ABD’nin garantörlüğünde Avrupalı barış gücü askerlerinin konuşlandırılmasını önerdi. Ancak Washington yönetimi, bu öneriye şu aşamada olumlu yanıt vermedi. Bu gelişmelerin ardından İngiltere Başbakanı Keir Starmer, Beyaz Saray’da ABD Başkanı Donald Trump ile yaptığı görüşmenin ardından Ukrayna’ya dair diplomatik girişimleri hızlandırdı. Starmer, bu bağlamda 2 Mart tarihinde Londra’da geniş kapsamlı bir Ukrayna Zirvesi düzenlenmesi planlanıyor.

Birleşik Krallık'ın başkenti Londra'da düzenlenmesi planlanan Ukrayna konulu liderler zirvesinde, Ukrayna'da adil ve kalıcı barışın sağlanması yönünde atılan adımlar görüşülecek. Birleşik Krallık Başbakanlık Ofisi 10 Numara'dan yapılan açıklamaya göre, Birleşik Krallık Başbakanı Keir Starmer, Londra'da düzenlenecek zirvede uluslararası liderleri bir araya getirerek Ukrayna'da adil ve kalıcı barışın sağlanması çabalarını yoğunlaştıracak. Zirveye, Ukrayna, Fransa, Almanya, Danimarka, İtalya, Hollanda, Norveç, Polonya, İspanya, Türkiye, Kanada, Finlandiya, İsveç, Çekya ve Romanya'dan temsilciler katılacak. Zirveye ayrıca NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, AB Konseyi Başkanı Antonio Costa ile Türkiye'yi temsilen Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın katılması bekleniyor.

Sonuç

Trump'ın başkan olması neticesinde "Önce Amerika" politikasını devreye sokması ve bu politikanın bir sonucu olarak da Rusya-Ukrayna Savaşı'nı bitirmek istemesi Avrupa ülkeleri ile karşı karşıya gelmesine neden oldu. Trump'ın Putin ile telefonda görüşmesi, ABD'li ve Rus yetkililerin Riyad görüşmesi ve İstanbul'da yapılan görüşmede Avrupalı liderler ve ülkelerin olmayışı Avrupa ülkelerinin kendilerini dışlanmış gibi hissetmelerine neden oldu. Macron'un ve Starmer'in peş peşe ziyaretlerinin ardından kaotik bir şekilde geçen Zelenski'nin ziyaretinin ardından Avrupa ülkeleri ABD'den bağımsız olarak kendilerini geliştirmeyi öne çıkarmaya çalıştı. Ukrayna meselesi ağırlıklı olmakla birlikte gümrük tarifesi gündemi iki tarafı da geren konular arasında yer alıyor. Ukrayna konusunda özellikle Birleşik Krallık ve Fransa, Avrupa ülkelerini bir arada tutarak Rusya lehine yapılacak bir barış anlaşmasına karşı bir arada tutmaya çalışıyor. Barış görüşmelerinin kısa vadede gerçekleşip gerçekleşmeyeceği ise ABD ile Rusya arasında gerçekleşecek görüşmelere şekillenecektir.