Afrika'da Bir Osmanlı Mirası: Osmanlı Kriket Kulübü

Dünya üzerinde, futbolun ardından en yaygın spor dalı olarak rağbet gören kriket sporu, başta İngiltere olmak üzere eski İngiliz koloni ülkelerinden Hindistan, Pakistan, Avusturalya, Güney Afrika, Sri Lanka gibi ülkelerin en popüler spor branşları arasında. Bu ülkelerden Güney Afrika ise, kriket alanında 142 yıllık bir Osmanlı mirasına sahip. 1860’lı yıllarda İngiltere’nin Osmanlı’dan talebi üzerine Güney Afrika başkenti Cape Town’a gönderilen İslam alimi Ebubekir Efendi, burada pek çok öğrenci yetiştirdi ve bu öğrencilerin bazıları tarafından 1882 yılında “Osmanlı Kriket Kulübü” (Ottoman Cricket Club) kuruldu. Kulüp, günümüze kadar faaliyetlerine kesintisiz devam etmesiyle önemli bir başarıya da imza attı.

“Osmanlı Alimi Ebubekir Efendi ve Güney Afrika’daki Faaliyetleri”

1800’lü yılların başında, Güney Afrika’nın İngiltere tarafından ele geçirilmesi ve zamanla bölgeye yerleşen Hint ve Malezya asıllı Müslümanların kendi içinde çatışmaya başlaması İngiliz idaresini fazlasıyla rahatsız etmekteydi. Bu anlaşmazlıkların giderilmesi amacıyla bölgedeki Müslümanlar, Güney Afrika’daki İngiliz valisine giderek Osmanlı İmparatorluğu’ndan bir din aliminin gelmesini ve bu sorunlara bir çözüm bulmasını istediler. Valilik, bu talebi onaylayarak İngiliz hükümetine başvurdu ve akabinde İngiltere, Osmanlı hükümetine durumu bildirdi. Ahmet Cevdet Paşa’nın bu misyon için Ebubekir Efendi’yi uygun görmesi ve Ebubekir Efendi’nin bu görevi kabul etmesiyle Ebubekir Efendi Cape Town’a doğru yola koyuldu. 1863’te Cape Town’a varan Ebubekir Efendi, İngiliz vali ve Müslüman tebaanın yoğun ilgi ve sevgisi ile karşılandı. Halkın mevcut inancı üzerine gözlemler yaptı, çalışmalar yürüttü ve tüm bunların ışığında gereksiz tartışmaların yürütüldüğü üzerinde kanıya vardı.

Eğitime mutlak öncelik veren Ebubekir Efendi, Cape Town’da Müslüman erkekler için bir mektep açtırdı ve yardımcısı Ömer Lütfi ile hem vaaz hem eğitim faaliyetlerini yürüttü. Kısa süre sonra kadınlar için de mektep açan Ebubekir Efendi, sadece bölgedeki öğrencilere değil zamanla çevre bölgelerdeki insanların da ilgisini çekerek onlara da eğitim vermeye başladı. 1870 yılında hem yaptığı ilmi çalışmalardan hem de Güney Afrika’daki faaliyetlerden ötürü kendisine Mecidiye Nişanı takdim edildi. Güney Afrika seferinden sonra birkaç kere İstanbul’a dönse de ömrünün sonuna dek Güney Afrika’da ikamet etmeye devam etti ve 1880 yılında Cape Town’da hayata gözlerini yumdu.

“Ebubekir Efendi’nin Öğrencileri ve 142 Yıllık Dev Mirasları”

Ebubekir Efendi’nin bölgede açtığı mektepte yetişen öğrenciler, o dönem revaçta olan kriket sporu ile yakından ilgilenmiş ve 1882 yılında Ebubekir Efendi’nin yetiştirdiği öğrencilerden Abdullah Agmat ve arkadaşları hocalarına hürmeten “Osmanlı Kriket Kulübü”nü (Ottoman Cricket Club – Ottoman CC) kurdu. Ayrıca bu kulüp, Müslümanlar tarafından kurulan ilk spor kulübü ve beyaz olmayanlar tarafından kurulan ilk kriket kulübü olma özelliğini de taşımaktaydı. Kurulduğu andan bu yana başarılı bir grafik çizen ve önemli başarılara imza atan Ottoman CC, 1948-94 yılları arasında ülkede egemen olan beyaz ırkçı rejime ve rejimin baskılarına rağmen boyun eğmeyerek Güney Afrika kriketinin önde gelen kulüplerinden oldu. Bu başarılarının ışığında özellikle Müslüman toplumlarda direnişin bir sembolü haline geldi.

“Bir Spor Kulübünden Öte Bir Kültür Olarak Yaşıyor”

Ottoman CC, yıllar içerisindeki sportif başarılarından ziyade oldukça önemli toplumsal ve kültürel gelişmelere de imza attı. Bir dönem Güney Afrika’da boy gösteren ırkçı rejimden etkilenen ve baskılar altında ezilenlerin sığınağı haline gelen bu kulüp yıllar içerisinde bir marka olmuş ve bu insanların Osmanlı’nın mirası Türkiye ile de dolaylı olarak gönül bağı kurmasına vesile olmuştu. Türkiye de Ottoman CC ve destekçilerinin bu ilgisine kayıtsız kalmadı ve 2016’da TİKA (Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı) aracılığı ile kulübün altyapı tesisleri yenilendi. TİKA’nın bu yardımları kulübün önde gelenleri tarafından oldukça sevgiyle karşılandı ve bu yardımların maddi yönden güçlü rakiplerine karşı önemli bir yere sahip olduğu dile getirildi.

Günümüz itibariyle Ottoman CC, başta Güney Afrika olmak üzere tüm kriket dünyasında önemli bir kulüp olarak faaliyet gösterirken aynı zamanda Osmanlı isminin ve kültürünün en üst düzeyde temsil edildiği oluşumlardan biri olarak kabul ediliyor.