Arap-İsrail Savaşları(1920-1973)

Günümüzde devam eden İsrail-Filistin çatışması nasıl başladı? Savaşın olduğu coğrafyada bulunan diğer devletlerin tutumları nasıldı?


Göçebe bir toplum olan İsrailliler, Babil döneminden itibaren uzun bir süre sürgündeydiler.400 yıl Osmanlı hakimiyeti altında kalan İsrail, sonrasında İngiliz denetimi altına girmiştir. İngiltere; bir yandan Osmanlı Devleti'ne karşı Arap isyanlarını destekliyor, diğer yandan ise Yahudi liderine verilen sözü yerine getirmeye çalışıyordu. Araplar, isyanlar sonucu Arap Krallığı'nın kurabileceklerini ümit ediyordu.

Araplar, görüşmeler sonucu Yahudi göçüne razı geldiler. Yahudiler, Filistin'in kalkınması için Araplarla işbirliği yapacaklarının sözünü verdiler, sözlerini tutmadılar.

Milletler Cemiyeti, Sanremo Konferansı ile Filistin'i İngiliz Mandater Yönetimi'ne bıraktı. İngiltere; her iki tarafa da oynuyor, çatışmaların sıcak kalması ile bu topraklarda kendi hakimiyetini sürdürüyordu. İngilizler bu toprakların yönetimini beceremedi ve çekildi. Sonucunda çıkan Arap-Yahudi çatışmasıyla birlikte Dünya Siyonist Örgütü kuruldu.

İsrailliler,bu topraklarda meclis ve Yahudi İşçi Federasyonu'nu (Histadrut) kurdular.10 yıl sonra bu federasyon büyüdü ve büyük Yahudi şirketlerini oluşturdu. Bu şirketler Araplara boykot uyguladılar. İlerleyen yıllarda Yahudi Silahlı Militan Örgütü(İsrail Silahlı Kuvvetleri) kuruldu ve siyasal parti örgütlenmesine girildi.

Araplar bu gelişmelere isyan ettiler fakat Yahudiler isyanlarını kanlı bir biçimde bastırdı. İngiltere, Filistin'i ikiye bölmeyi teklif etti. İki tarafta başta reddetse de sonrasında bunu kendileri yaptı. Kudüs'ü uluslararası bölge ilan ettiler. İngiltere, bu durumu kabul etmedi ve askerlerini bölgeden çekti.

İsrail, anlaşmayı bozdu ve Araplara silah çekti. Bağımsızlığını ilan etti ve Arapları göçe zorladı. Göç eden Araplar, diğer Arap ülkelerinin desteği ile Arap Kurtuluş Ordusu'nu kurarak geri döndüler.

1.ARAP-İSRAİL SAVAŞI: Arapların yenilgisiyle sonuçlandı.Filistin,3'e bölündü ve çoğunluğa İsrail sahip oldu.

İSRAİL-MISIR SAVAŞI: Mısır'ın Süveyş Kanalı'nı İsrail'e açmaması üzerine çıktı. Sonucunda Mısır, Süveyş Kanalı'nı millileştirdiğini açıklıyor.

6 GÜN HARBİ(ARAP-İSRAİL)-1967:Şam'da Suriye uçağının düşürülmesi ile Mısır Silahlı Kuvvetleri, Sina Yarımada'sına çıktı. Suriye ve Mısır, İsrail'e savaş açtı. Mısır, İsrail'i işgal etti.

İsrail uçakları, Mısır hava üslerine yaptığı saldırılarla 3 saatte Mısır'ın 280 uçağını düşürdü. Aynı anda Suriye ve Ürdün karşılık vermek istese de 72 uçaklarını kaybetti. Hava sahasını kontrol altına alan İsrail, kara harekatına başladı. İsrail, Suriye ve Ürdün'den toprak sahibi oldu. Mısır, ateşkes istedi. SSCB'nin ABD ile görüşmesi üzerine İsrail, ilerlemeyi durdurdu. Savaş sonucunda İsrail topraklarını 4 kat büyüttü.

ARAP-İSRAİL SAVAŞI-1973:Mısır,kaybettiği toprakları almak için Yahudilerin kutsal gününde (Yom Kippur) İsrail'e saldırdı. Araplar başarısız oldu ve Mısır toprak kaybetti. İsrail'in Barış Planı'na uymaması SSCB ve ABD'yi karşı karşıya getirdi. Araplar ,ABD'yi petrol ambargosu ile tehdit ettiler. Bunun üzerine diğer ülkeler İsrail'e tavır aldı.

CAMP DAVİD ANTLAŞMASI-1978:Mısır Başkanı, İsrail'i ziyaret etti. Suriye ve Ürdün buna çok tepki gösterdi. İsrail, Sina Yarımadası'nı Mısır'a geri verdi. İsrail ve Mısır Camp David Antlaşması ile barıştı. Mısır, İsrail'i tanıyan ilk Arap ülkesi oldu. Batı Şeria ve Gazze'ye 5 yıl özerklik verdi .İsrail, bu anlaşmaya sadık kalmadı ve Batı Şeria'da Yahudi birimleri kurdu.


Mısır'ın Arap Birliği üyeliğine son veriliyor ve Arap Yarımadası'nda yalnızlığa itildi.