Arkeoloji nedir?

Yıllardır eğitim hayatımızda bize öğretilen, iki kelimeye sığdırılarak ezberletilen bir tanımı vardır arkeolojinin. Peki ya nedir bu tanım? Kazı bilimi olarak öğrendiğimiz bu bilim dalı, sadece iki kelimeden ibaret olmayan; kazının dışında bünyesinde birçok farklı bilim dallarını da bulunduran ve farklı çalışmaları barındıran bir disiplindir.

Arkeoloji kelimesinin etimolojisi, Yunancadaki “ἀρχé” ar(ch)ke (eski, eskiden kalma) ve “ό λόγος” logos (bilgi, bilim, öğreti) kelimelerinden oluşmaktadır. Eskinin bilimi olarak Türkçeleştirmek mümkündür. Arkeolojiyi, geçmiş kültür ve medeniyetleri inceleyen, insanı anlayan ve insanın eylemlerini anlamlandıran bir bilim olarak görmeliyiz. Eski kültür ve medeniyetleri, bu medeniyetlerden günümüze ulaşan somut verileri ve maddi kalıntıları, kazı yaparak ortaya çıkarmak arkeoloji çalışmalarının temelini oluşturmaktadır. Arkeolojik çalışmaların amacı, geçmişi aydınlatmaya, öğrenmeye ve öğrenileni geleceğe aktarmaya dayalıdır. Kazı tekniği ise bu yolda ilerlemek ve sonuçlara varabilmek için kullanılan bir araçtır.  

Kazı ibaresini açmak gerekirse, antik dönemlerden günümüze ulaşan birçok eser, zaman içerisinde birikerek bir katman oluşturan toprağın, zaman zaman da doğal koşullar nedeniyle suların altında kalmıştır. Bu eserlere ulaşabilmek ve tarihi aydınlatabilmek amacıyla da kazı tekniği kullanılmaktadır. Sistematik bir şekilde ilerlenen bu teknikte, yapılan tüm çalışmalar ve aşamalar belgelenmektedir. Kazılar; raporlama, fotoğraflama, eser envanteri oluşturma, çizim yapma gibi çeşitli belgeleme çalışmalarını içermektedir.

Arkeoloji kendi içerisinde farklı bilim dallarına ayrılmaktadır;

·       Prehistorya Arkeolojisi (Tarih Öncesi Arkeoloji)

·       Protohistorya ve Ön Asya Arkeolojisi

·       Klasik Arkeoloji

·       Türk-İslam Arkeolojisi

Arkeolojik çalışmalar sırasında farklı bilim dalları ve alt disiplinlerle iletişim içerisinde olunmakta, ayrıca çeşitli teknolojik cihazlar da kullanılmaktadır. Antropoloji, arkeometri, botanik, coğrafya, epigrafi, etnoloji, filoloji, jeoloji, kronoloji, mimarlık, nümizmatik, sanat tarihi, sosyoloji, tarih, zooloji gibi bilim dalları ve alt disiplinlerden de faydalanmakta, disiplinler arası ortak çalışmalar yürütülmektedir.