Big Mac Endeksi Nedir? Ekonomi Bu Endeksle Değerlendirilebilir Mi?

Günümüzde tüm dünyada yaş fark etmeksizin herkesin hâkim olduğu ya da olmak zorunda kaldığı ekonomi sorunları vardır. Bu sorunlar bazı ülkelerde yaşam kalitesi bazılarında ise direkt yaşamla ölüm arasında kalmak gibi durumlardır. Fakat sonuç şu ki günümüzde ilkokul çocuğundan bile ekonomi eleştirileri ve örnekleri duyuyoruz.

Ülkelerin ekonomilerinin birbiri ile karşılaştırılmasında birçok endeks vardır. Bu yazıda Big Mac Endeksi’nden bahsedeceğiz. İsmine bakınca Big Mac’in ekonomi ile alakasını çözmek zor ve komik. Fakat oldukça basit bu endeks, ekonominin durumu hakkında bilgi veriyor.

Big Mac Endeksi Nedir?

Big Mac Endeksi 1986 yılında finans dergilerinin en önemlilerinden olan The Economist dergisi tarafından, para birimlerinin değerlerinin karşılaştırılması için ortaya çıkarılmıştır. Big Mac bildiğiniz gibi dünyaca ünlü McDonalds’ın hamburgerlerinden biridir. Endekste de bu hamburgerden yola çıkılarak satın alma gücü paritesi yorumu yapılır.

Big Mac Endeksi Nasıl Hesaplanır?

Endeks, Amerikan doları üzerinden yapılır. Yani bir para birimi önce Amerikan dolarına dönüştürülür. Sonrasında ise karşılaştırma yapılan ülkedeki Big Mac fiyatına göre kaç dolar ödenmesi gerektiğine bakılır. Bu ölçüm ile söz konusu paranın, Amerikan dolarına kıyasla ne kadar değerli olduğu anlaşılır.

Enpara’nın örneğine göre, ‘2022 yılı Big Mac Endeksi verilerine göre Türkiye’de bir Big Mac satın almak için 1,74 Amerikan Doları ödemek gerekiyor. Amerika Birleşik Devletleri'nde ise Big Mac’in satış fiyatı 5,81 Dolar. İki ülke arasındaki Big Mac Endeksi’ni hesaplamak için bölme işlemini uygulamak gerekiyor. Bu verilere göre Amerika ile Türkiye arasındaki oran 1,74/5,81= 0.299 olarak belirleniyor. Elde edilen oran ise satın alma gücü baz alındığında bu iki para birimi arasındaki değer farkını ortaya koyuyor.’

Big Mac Endeksi Hesaplanma Amacı Nedir?

Asıl amaç ekonominin sayılar ve bilgisayar üzerinde kalan kısımlarına değil gerçek hayattaki etkilerine odaklanmaktır. Alım gücü, söz konusu olan paranın kullanıldığı yerdeki değerine odaklanmak için basit ve etkili bir endekstir. 

Big Mac Endeksi 2022 Verileri Nasıldır?

Endekse göre bazı ülkelerin verileri:

İsviçre: 6,98 USD

Norveç: 6,39 USD

ABD: 5,81 USD

İsveç: 5,79 USD

Suudi Arabistan: 4,00 USD

Türkiye: 1,74 USD

Türkiye’nin Ocak ayı endeksinde sondan ikinci sırada yer alırken Temmuz ayı ve yıl sonu endeksinde ise yine sonlarda yer aldı.

Big Mac Endeksi’ne gelen Eleştiriler Nelerdir?

Aslında bu endeks The Economist dergisinin de söylediği gibi gerçek bir ekonomi göstergesi değildir. Fakat bu şekilde kullanılmaya başlanmıştır. Kullanımı artınca doğruluğu da sorgulanmaya başlanmıştır.

İlk eleştiri Big Mac’in bulunduğu McDonald’s firmasının tüm ülkelerde olmamasıdır. Her ülkede olmaması sebebiyle karşılaştırma şansı da yoktur. Bunun için özellikle KFC firmasının bulunduğu ülkeler için de KFC Endeksi üretilmiştir.

İşçilik maliyetlerinin, ürün ve reklam maliyetlerinin yani genel olarak maliyetlerin bazı ülkelerde daha düşük veya daha yüksek olması sebebiyle eşit bir karşılaştırma olamamaktadır. 

Big Mac fiyatlarının büyük bir şehirdeki fiyatı ile kırsal alandaki fiyatının farklı olması da endeksi etkiliyor ve yanlış ya da farklı sonuçlar elde edilmesine sebep oluyor.

Big Mac fiyatının yerel restoranlara göre fazla olması sebebiyle talep de azdır. Bu sebeple de küresel kabul edilmesi mantık dışıdır.

Son eleştiri ise Big Mac içeriğinin ülkeden ülkeye değişmesi hakkındadır. İçindeki et türü, kullanılan ek malzemeler ve besleyiciliği değiştiği çok gerçekçi bir karşılaştırma yapmak imkansızdır.

!!! Not:

McDonalds geçtiğimiz günlerde Türkiye'yi fakir ülkeler kategorisine soktu ve patatesli dürüm menü çıkardı.

Kaynakça

-https://fxssi.com/big-mac-index

-enpara.com

-https://www.verikaynagi.com/grafik/secili-ulkelerde-big-mac-endeksi-2022/

Görseller:

-evrimagaci.org

-Fütursuz.com