Çocukların Şifası: Oyunlar

Oyunlar, çocukların iç dünyalarını açığa çıkarmasına yardımcı olan, sözle ifade edemedikleri düşüncelerine ve duygularına bir aracıdır.

Bu yazıyı okumadan önce, ülkece yaşadığımız bu travmadan etkilenen çocuklarla nasıl iletişim kuralım, onlara bu travma sonrasında nasıl yaklaşalım konusuna değindiğim yazıya da göz atabilirsiniz.

Çocukların kendilerini ifade etme biçimleri ve duygularını anlamlandırma süreçleri yetişkinlerden farklıdır. Bu sebeple çocuklarla iletişimi oyunlar aracılığıyla kurmak çok faydalı bir yol olarak karşımıza çıkar. Çocukların kendini ifade edemediği ve bizim onlara ulaşamadığımız noktada yardımımıza oyunlar koşar. Oyunların çocuklar üzerindeki iyileştirici gücü uzun zamandır bilinen bir gerçek.

6 Şubat 2023'de yaşadığımız afet sonrası çocuklar için de birçok kampanya hayata geçirildi, çeşitli oyuncak toplama çağrıları yapıldı, mutlaka görmüş ve hatta bu kampanyalara katılmışsınızdır. Elbette bu çağrılar, çocukların güvenlik duygusunu, ait olma hissini derinden sarsan bu büyük travma sonrası onların bu sarsıntıdan önceki yaşamlarına oyuncaklar ve oyunlar yoluyla tekrar temas etmelerini sağlamak, güvenli ve bildikleri ortamı biraz olsun onlar için tekrar oluşturmak gayesini içeriyordu. Her ne kadar bazı kampanyalarda "tetikleyici oyuncak" istenmediği belirtilerek binaları, inşaat makinelerini anımsatan oyuncaklar elimine edilmeye çalışılsa da, aslında tetikleyici oyuncak ifadesi çok da doğru bir ifade değil. Hangi oyuncağın tetikleyici olacağını bilemeyeceğimiz gibi (bir peluş oyuncak bile bir başka çocuk için negatif bir tetikleyici olabilir) çocukların hangi oyuncağa hangi anlamı atfedeceğini de varsaymamız mümkün değil. Bunu yaparsak çocukların sonsuz hayal gücüne ve kendi acılarını ifade etme süreçlerine ket vurma riskimiz var. Çocuklar bu dönemde yaşadıkları acıyı ve travmayı oyunlar aracılığıyla tekrar yaşantılamak isteyebilir. Deprem, yıkım, felaket, kurtarma, kurtarılma, ölüm, yaralanma gibi temaları oyun esnasında çokça kullanabilirler. Bu onların iyileşme yolculuğunda oldukça doğal bir süreci işaret ediyor. Yetişkinler olarak yapmamız gerekense onlara eşlik etmek, izlemek, ilişki kurmak ve istiyorlarsa oyunlarına katılmak. Acıyı bastırmamak, oyunda kurtarmaya odaklanmamak, çocuğun oyununu pozitif bir şekle sokmaya çalışmamak ise oldukça önemli. Bırakalım bazen kurtarılamasın oyundaki kişiler, bunun da yaşandığını bilerek davranalım.

Çocukların kendilerini en rahat ifade ettiği alan oyunlardır. Oyun terapisi olarak bilinen terapi yöntemi de bu gerçeği temel alır. Oyun terapisi uygulamalarında çocukların duygusal problemlerini ifade etmelerine yardımcı olan çeşitli oyuncaklar kullanılır ve çocukların hayal güçleri sınırlanmaz. Oyun terapisi sayesinde travmatik deneyimler yaşayan çocukların duygularına ulaşmak mümkün hale gelir. Çocuklar, oyunlar ile başa çıkamadıkları duygularla nasıl mücadele edeceklerini öğrenirler. Bu noktada psikologlar tarafından yaygın olarak kullanılan oyun terapisi, temelini oyunların çocukların şifa olduğu gerçeğinden alıyor.

*Bu süreci deneyimleyen ve etkilenen çocukları çocuk ruh sağlığı uzmanlarıyla buluşturmak önem taşıyor.