Code-Switching: Dilimiz Tehlikede mi?

Günümüzde çok dillilik, bireylerin hem farklı kültürlerle bağ kurmasını hem de daha geniş iletişim olanaklarına sahip olmasını sağlıyor. Ancak, çok dilli bireylerin Türkçeyi başka dillerle (özellikle İngilizceyle) karıştırarak konuşmasının dilimizi “kirlettiği” veya “asimile olma” tehlikesi yarattığına dair yaygın bir endişe var. Bu yazıda, bu endişelerin neden yersiz olduğundan bahsedelim.

Code-Switching Nedir ve Ana Dili Nasıl Etkiler

Dilimizin başka dillerle karıştırılarak konuşulmasının neden tehlikeli olmadığını açıklamadan önce code-switchingin ne olduğundan bahsedelim. Code-switching kişinin bir konuşma içerisinden farklı diller arasında geçiş yapma becerisidir. Bu, kişinin ana dilini unutması gibi bir tehlikeye yol açmadığı gibi, çoğu zaman bireyin bildiği dilleri etkili bir şekilde kullanabildiğini gösterir. Çok dilli bir birey, aynı anda dilleri karıştırarak konuşabilmenin yanı sıra istendiğinde iki dili ayrı ayrı da iyi konuşabilir. Çok dilli bir bireyin farklı alanlarda farklı dilleri konuşma sebebiyle istemsiz code-switching yapması normaldir. Örneğin, iş yerinde İngilizce iletişim kuran ana dili Türkçe olan bir birey günlük yaşantısında zaman yönetiminden bahsederken aklına time-management kelimesinin daha önce gelmesini doğal ve ana dili tehlikeye sokmayan bir durum olarak nitelendirebiliriz.

Diller Canlı ve Evrimsel Yapılardır

Diller zaman içinde defalarca değişime uğrayarak günümüze gelmiş canlı organizmalardır. Çoğu dil değişiminde başka dillerden sayısız kelime ve ifade alarak şekillenmiştir. Bir dilin başka bir dilden etkilenmesi yeni bir olgu olmadığı gibi, dili kirletmek veya asimile olmaktan ziyade dilin doğası gereği olan ve dilin canlılığını koruyan bir durumdur.

Dil Karıştırmak, Ana Dili “Kirletmek” Değil, Kültürel ve Dilsel Zenginliktir

Kendi dilini konuşurken başka dillerden code-switching yapmanın dili kirlettiği düşüncesi pek doğru bir bakış açısı olmaz. Dilde “kirlenme” gibi bir kavram yoktur ve diller başka dillerle etkileşerek zenginleşir. Code-switching bu olgunun modern bir yansımasıdır ve kişinin dili kendini daha rahat ifade ettiği şekilde kullanması iletişim açısından olumludur. Bazı durumlarda bir dil, diğerine kıyasla daha uygun kelimeler veya ifadeler sunabilir ve birden fazla dil bilen kişi daha uygun bulduğu ifadeye cümlesinde yer verebilir. Teknolojinin bu kadar geliştiği ve tüm dünyayla bağlantımızın bu kadar yakın olduğu bu zamanda, kendimizi daha rahat nasıl ifade edebiliyorsak o şekilde ifade etmek, dil ve kültürlerin bu kadar paylaşılabildiği bir zamanda bunu kullanabilmek oldukça doğal olgulardır.

Dilin asıl tehlikesi: Kullanılmaması

Asimilasyon meselesine gelirsek; dil asimilasyonu, bir dilin konuşulmaz hale gelmesi veya nesilden nesile aktarılmaması demektir. Günümüzde yok olmuş ya da yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan binlerce dil var fakat bu süreç genelde zorla dayatılan dil politikaları ya da toplumsal baskılar gibi ciddi dış etkenlerle olur. Ancak code-switching bir dili terk etmenize veya kirletmenize sebep olmaz. Onu zenginleştirerek iletişimde esneklik sağlamaya yarar. Code-switching dilin gelişiminin ve kültürel etkileşiminin bir parçası ve teknolojinin bu kadar ilerlediği, tüm dünyayla iletişimimizin bu kadar kolay olduğu bir dönemde dillerin birbirinden etkilenmesi oldukça doğal ve zararsız bir süreç.