Concorde Yanılgısı: Neden Vazgeçemiyoruz?

Concorde Yanılgısı veya Concorde Sendromu olarak bilinen psikolojik rahatsızlık, insanın kendisine zarar veren şeylerden vazgeçememesi durumudur. Bağımlı olunan konu, bireye maddi veya manevi zarar vermesine rağmen kişi için adeta vazgeçilmezdir çünkü ortada bir kaybetme korkusu söz konusudur. Kaybetmekten korkulan şey bir iş, ikili ilişki veya süregelen bir durum gibi çok çeşitli olabilir.

Sendromun adı, İkinci Dünya Savaşı'nın ardından 1950'li yıllarda Fransa ve İngiltere'nin iş birliği yaparak üretmeye karar verdiği bir uçaktan gelmektedir. Concorde adlı bu uçak, başarısız olmasına rağmen üretim için harcanan emek ve yapılan maddi yatırımlar nedeniyle ısrarla üretilmeye devam edilmiştir. Sendromun temelinde yatan sebep de aynı bu olayda olduğu gibi, ortada bir emek olduğu ve vazgeçildiği takdirde kayıp yaşanacağı düşüncesidir.

Bu durumun bir sendrom olarak ortaya konması, 1996 yılında Zoolog Alex Kacelnik’in hayvanlar alemindeki eş davranışlarını gözlemlemesi sonucu gerçekleşmiştir. İlişkisine daha çok emek harcayan hayvanların eşlerinden ayrılamadığı görülmüş ve ardından bu durumun insanlarda da çeşitli durumlarda aynı şekilde seyrettiği saptanmıştır. Bu tespitten hareketle, Concorde Sendromu'na sahip bireylerin, emeklerinin boşa gideceği düşüncesine kapılarak kendisine zarar verse dahi ilişkilerini sonlandıramadığı belirlenmiştir. Hayvanlardan farklı olarak, insanlarda bu sendrom yalnızca ilişkilerde değil, birçok farklı konuda görülebilmektedir. Söz konusu sendrom, kişinin gelecekteki kazançlardan ziyade daima geçmişte yapılan yatırımlara odaklanmasına sebep olur. Kişinin kendisine zarar veren bir ilişkisini emek verdiği düşüncesiyle bitirememesi, fayda sağlamayan bir girişim için kaynak harcadığı düşüncesiyle yatırım yapmaya devam etmesi gibi durumlar, bu sendromdan kaynaklanmaktadır.

Concorde Sendromu'na sahip kişiler, gelecek kararlarını geçmişte yaptığı seçimlerden, diğer bir deyişle geçmişte "ödediği bedellerden" yola çıkarak alır. Bu durum bir ilişki konusunda olabileceği gibi, artık getiri sağlamayan bir işten veya zarar görülen bir durumdan vazgeçememekle de ilgili olabilir. Sonuç olarak kişi, kaybeden olmamak uğruna daha fazlasını kaybetmeye devam eder.