Creon'un Hegemonyası

Jocasta'nın kardeşi ve Thebai kralı olarak karşımıza çıkan Creon, Sofokles tarafından yazılmış olan Antigone oyununda karşımıza çıkmaktadır. Edebi çalışmalar yazarların duygularını ve kurtulmak istedikleri düşüncelerin sonucu olduğu kadar, yazarların yaşadıkları toplumu da yansıtmaktadırlar. Antik Yunan döneminde yazılmış olan eserler o topluma ve döneme dair dini inanç, toplumda kadının yeri, kralın hakları gibi konularda bizlere ışık tutmaktadır. Kralın halkı üzerindeki mutlak güce inanıldığı için çoğunlukla kralların sözlerine karşı gelinmez ancak Antigone oyunundaki kralımız olan Creon'un kararları hizmetlileri ve halkı tarafından sorgulanmaktadır ve sonucunda kendisine karşı gelen herkesi ölüm ile tehdit etmektedir. Creon kendi hegemonyasını mı kurmaktadır yoksa bunları yapmak onun hakkı mı?

Gramsci'ye göre hegemonya oluşturmak, toplumsal yaşam içerisinde birinin kendi görüşünü bir bütün olarak toplum içerisinde tamamıyla yayarak ve bunun sonucunda kendi çıkarları ile toplum çıkarlarını büyük ölçüde eşitleyerek, ahlaki ve siyasi açıdan bir liderlik kurması demektir (Eagleton, 2020: 158).

Creon, kendi vatandaşı olan Polynices kendisine karşı çıktığı için onun naaşının gömülmemesi gerektiğine karar verir. Ancak dini gerekçeleri, Antigone oyununda gösterildiği üzere, yerine getiren bir halk oldukları halde Creon kendi gücünü Tanrıların koydukları kurallardan üstün tutar ve kendi istediğini yapar. Hizmetlileri bile krallarına yanlış yaptığını söyler ancak Creon asla onlara katılmaz ve bu görüşleri reddeder. Kral olduğu için Creon, herkesin onun fikrini desteklemesini beklemektedir ancak tanrıların neyi kural olarak belirlediklerinin farkında olan toplum, Creon'a katılmadıklarını belirtir. Antik Yunan'daki inanca göre o topraklarda ölen kişinin bir törenle gömülmesi dini bir gerekçedir ancak sırf kendisine karşı geldiğini için Creon, Polynices'i gömdürmez, gömen kişiyi de cezalandırır ve gömülen naaşı da topraktan çıkararak hayvanların parçalamasına müsaade eder. Bu davranışından sonra Thebai halkı Creon'u sorgulamaya başlar, halk başlarına felaketlerin geleceğini düşünür çünkü tanrıların buyrukları yerine getirilmemiştir. Bunlara ek olarak Antigone, Creon'un oğlu ve eşi de ölür. Creon değer verdiği ve en sevdiklerini kaybeder. Ancak bu kısma kadar Creon hiçbir sözünden vazgeçmez ve bir diktatör gibi kendisini eleştirenlere, sorgulayanlara karşı aksiyon alır ve herkesi cezalandırır.

Sonuç olarak, Creon toplumda konuşan kişileri haklı ya da haksız diye ayırmak yerine keyfine göre seçim ve yargı yapar, insanları bu şekilde cezalandırır. Hegemonyanın kibrin bir sonucu olduğunu düşünürsek Creon'un kendi yasalarını tanrıların yasalarının üstüne koyması tam da ona göre bir harekettir. Bu hegemonyasının sonucu olarak kimse de ona karşı çıkamamaya ve onun olmadığı yerlerde bu durumlar hakkında konuşmaya başlar ve bu şekilde Creon korku salarak hegemonyasını sağlamış olur. Fakat hatasını anlaması zaman ve bu dünyadan canları alır. Kurmaya çalıştığı hegemonyasının sonucunda kendisi kurban olur.