Distopik Öneriler

Ütopya nedir?

Ütopya normal dışı olarak tanımlanabilir, buradaki normal kelimesi günümüz dünyası olanaklarını temsil eder. Ütopya olumlu bir anlam taşır, bu normalin dışını temsil eder. Ütopik roman severler aslında bu normalin dışına çıkan, ideal toplumu yansıtan, günümüzde gerçekleşmesi imkansız olan toplumu sevmektedirler. Bazı okurlar ise tasarlanan ütopik toplumu aşırı bulurlar.

Distopya nedir?

Distopya yine normal dışı olarak tanımlanır ancak bu sefer olumsuzluğu ifade eder. Distopik romanlarda, tasarlanan ütopik dünya ve olumsuzlukları karşımıza çıkar. Her ne kadar gerçekleşmesi imkansız olaylar olsa da bence distopik roman örnekleri günümüz sorunlarına belli etmeden değinmektedir.

Ben de ütopya ve distopya roman okuru olarak, bugün sizlere okumanız gerektiğini düşündüğüm romanları önereceğim.

Distopik roman denildiği zaman kuşkusuz hepimizin aklına gelen yazar George Orwell'dir. George Orwell'in iki romanını okudum ve her ikisi de bence okunması gereken distopik romanlardır.

GEORGE ORWELL- Hayvan Çiftliği

Hayvan Çiftliği kendilerini sömüren insanlara karşı başkaldıran çiftlik hayvanlarını konu alır. Amaç tabii ki eşit şartlar ve toplum yaratmaktır. Ancak başkaldıran hayvanların bir önderi olacaktırdomuzlar ve eşit toplum ne kadar yaratılabilecektir, her şey daha iyi mi yoksa eskisinden daha kötü mü olacaktır? Günümüzde diktatör kavramını çok güzel yansıttığını düşündüğüm bu romanı okumadan geçmeyin derim.

Değerlendirme: 8/10

GEORGE ORWELL- 1984

1984 romanı distopik roman okumaya yeni başlayan bir kişiyseniz diğer eserlerden sonra okumanızı önereceğim bir romandır. Bunun sebebi kitabın yavaş bir şekilde ilerlemesi, olayları anlamlandırmayı okuyucuya bırakmasıdır. Kitabın size aktarmak istediği fikri anladıktan sonra ise elinizden bırakamayacağınız bir roman olduğunu söyleyebilirim. Bu romanın konusuna değinmektense size bir soru sormayı tercih ediyorum; bireysel alanlarınız işgal edilse ne hissederdiniz?

Değerlendirme: 8,5/10

YEVGENİ ZAMYATİN- Biz

Kitabı elinize aldığınız zaman kapağında şöyle bir yazı sizi karşılayacaktır; Cesur Yeni Dünya'dan önce... 1984'ten önce... BİZ vardı. Kitap distopya türünün ilk örneklerinden birisidir ve çoğu distopya yazarının ilham kaynağı olduğunu söyleyebiliriz. Etrafınızdaki her şeyin camdan olduğunu düşünün, betondan binalar değil camdan binalar, nasıl hissederdiniz? Doğa yenilmiş, yeşil duvarın ardına itilmiş artık tek bir hedef var İNTEGRAL adlı uzay gemisinin uzaya fırlatılması. D-503 adlı karakterin günlüğünü okumadan geçmeyin derim.

Değerlendirme: 6/10

NEAL SHUSTERMAN- Iskarta

Kendinizi on üç yaşını geçmiş ancak on sekiz yaşından küçük, bir genç olarak düşünün. Bir yeteneğiniz oladuğunu henüz keşfedememişsiniz, aileniz sizi ıskartaya çıkarıyor ve tüm uzuvlarınız başka insanlara nakledilecek. Ve yöneticiler aslında ölmediğinizi organlarınızın başka insanların bedeninde yaşamaya devam ettiğini söyleyerek ailenizi ikna ediyor. Ne yapardınız, sanırım herkes gibi kaçardınız ve on sekiz yaşınızı doldurmayı beklerdiniz. Peki ana karakterlerimiz Lev ve Connor ne yapıyor dersiniz?

Değerlendirme: 7,5/10

ALDOUS HUXLEY- Cesur Yeni Dünya

Cesur Yeni Dünya, benim için distopya türünün en güzel eseridir. Roman ilk sayfalarında sizi içerisine çekmeyi başarıyor ve her zaman bir sayfa sonrasını merak ederek kısa sürede bitirebileceğiniz kısa sayılmayacak bir romandır bence. Herkes herkes içindir anlayışı ile yönetilen bir toplum hayal edin. Bu toplumda insanlar makinelerden doğarlar ve sınıflara ayrılırlar; Alfa, Epsilon vb. Bu hayattan keyif almanız için size soma adında bir ilaç sunuyorlar ve kısa süreliğine her şey güzelleşiyor. Bu toplumun dışında günümüze benzer şekilde yaşayan başka bir toplum daha vardır. Bu iki toplum arasında geçiş olsa ne olurdu? Kesinlikle okunması gereken bir distopya eseri.

Değerlendirme: 9/10

YAŞAR KEMAL- Filler Sultanı ve Kırmızı Sakallı Topal Karınca

Filler Sultanı ve Kırmızı Sakallı Topal Karınca adlı eser Yaşar Kemal’e ait Türk Edebiyatının nadir görülen distopya eserlerinden birisidir. Ütopya veya distopya denildiği zaman akla ilk gelen eserler Hayvan Çiftliği ve 1984’tür kuşkusuz. Yaşar Kemal’in kaleme aldığı bu kitabı ben Türk Edebiyatı’nın Hayvan Çiftliği olarak tanımlıyorum. Yaşar Kemal Türk Edebiyat yazarları arasında Nobel Edebiyat Ödülleri’ne ilk aday gösterilmiş yazardır. Yaşar Kemal’in yaşamı boyunca çokça eser ortaya koymuş değerli yazarlarımız arasındadır. Karıncaları köleleştirmek isteyen bir fil ve karıncaların özgürlüğünü savunan, Filler Sultanına karşı direnen Kırmızı Sakallı Topal Karınca'nın hikayesini anlatan bir türk distopyası örneğidir.  

Filler Sultanı karıncalar arasına bir ajan yollar, amacı karıncaları daha iyi tanımak ve yeteneklerini öğrenmektir. Karıncaların çalışkan olduklarını ve becerilerini biliyordur. İşte bu yüzden karıncaların kendisi için çalışmalarını ister. Karıncalar arasında iş bölümü yaparsa işlerinin çok daha kolaylaşacağını düşünür. 

Değerlendirme: 9/10

ZÜLFÜ LİVANELİ- Son Ada- Son Ada'nın Çocukları

Bir ada ve adada yaşayan insanların mutlu bir şekilde hayatlarını sürdürdüğünü, iş bölümünü aralarında çok güzel bir şekilde sağladıklarını, martılar ile insanların henüz savaşmadığını düşünün. Huzurlu ve mutlu olarak hayatlarını sürdüren insanların bulunduğu bu adaya bir adam gelir ve o günden sonra her şey değişecektir. O günden sonra ne olacak, ada sakinleri adayı yönetmeye çalışan adamın kararlarına boyun eğecekler mi yoksa karşı mı çıkacaklar?

Zülfü Livaneli'nin Son Ada olarak yayımlanan romanı aynı zamanda çocuklar için uyarlaması olan Son Ada'nın Çocukları ismiyle yeniden basılmıştır. Zülfü Livaneli günümüzde yaşayan büyük bir edebiyatçıdır ve diğer kitaplarının da kesinlikle okunması gerektiğini düşünüyorum.

Değerlendirme: 7/10

Evet, sizlere severek okuduğum distopya roman örnekleri verdim. Çok bilinmese de Türk edebiyatında da başarılı distopya örnekleri olduğunu düşünüyorum ve bunlardan iki tanesini de listeye ekledim. Listemizi önerilerinizle genişletebilirsiniz, sizlerden de distopya örnekleri beklemekteyiz.

Teşekkürler, iyi okumalar.