Doğru Bilgiye Nasıl Ulaşacağız? Dezenformasyon, Mezenformasyon ve Malenformasyon

İnternet sayesinde bilgiye kolayca erişir hale geldik. Eskiden bir bilgiye ulaşmak için kütüphanelere kapanıp saatlerce kitaplar kurcalamak gerekirken (ki ben hiç yapmadım) artık bir tık ile bilgiye erişebiliyoruz. Fakat, eriştiğimiz veya bize söylenen bilgiler güvenilir ve doğru bilgiyi mi bizlere sunuyor? Bilgi çöplüğüne dönüşen bu internet dünyasında nasıl hayatta kalabiliriz? Bakalım.

Öncelikle öğrenmemiz gereken, zarar vermek amacıyla yayınlanan 3 yanlış bilgi tipine bakmalıyız ki neyle karşı karşıya olduğumuzu bilelim. 

1-) Disinformation 

2-) Misinformation 

3-) Malinformation 

İlk kelimemizle başlayıp sırayla ilerleyelim:

-“Dezenformasyon(disinformation)” bir kişiye, toplumsal gruba, örgüte veya ülkeye zarar vermek amacıyla kasıtlı olarak üretilen yanlış bilgidir. Özellikle salgın, doğal afet, seçim dönemleri veya toplumu yakından ilgilendiren önemli konularda dezenformasyonun daha fazla artış gösterdiği görülmektedir.  

Corona virüsün Çin’de laboratuvarda oluşturulduğuna dair haberler bu kategoriye güzel bir örnektir. Bu bilgi yanlıştır ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından da asılsız olduğu açıklanmıştır. 

-“Mezenformasyon (misinformation)”, yanlış bilginin kasıtsız olarak paylaşılması anlamına geliyor. Bu tarz içerikleri kulaktan kulağa oyununa benzetebiliriz. Biri bir bilgi paylaşır ve zamanla bambaşka bir hale gelebilir.  

-“Malinformation” (Malenformasyon diyebiliriz buna da), yanlış bilgi demektir. Gerçeğe dayalı ancak yanıltma, zarar verme veya manipüle etme amacıyla orijinal bağlamından koparılmış bilgidir.  

Son iki kelimenin TDK’ da bir karşılığı olmadığı için İngilizce hallerinin uyarlamalarıyla yazmak durumunda kaldım. Varsa yorum olarak yazın. 

Kısa bir not: Bilgi sadece yazılı olmak zorunda değildir. Bir resim ya da videolar da bilgidir.

Artık neyin ne olduğunu kısmen de olsa biliyoruz. Peki şimdi ne yapacağız?

Öğreneceğiz. Tembellik etmeden araştıracağız. Bir bilginin kaynağına bakmadan öylece kabul etmemeliyiz. Bol bol okumamız gerekecek ama sağlamlaştırabilmemiz için her kaynağı tek tek tarayacağız. Yani kaynak güvenilir bir kaynak mı? Kaynak bu bilgiyi nereden almış? Aldığı kaynağın bilgisi var mı? Varsa oraya bakacağız. Yoksa kaynağı kaba eti olan birisiyle mi karşı karşıyayız? Kendimiz araştıracağız. 

Google da akademik makale bulmak oldukça basit. Konunun sonuna pdf yazmanız ya da (“ ”) konuyu tırnak içerisinde yazmanız yeterli oluyor. Buralarda yazılanlara bakacaksınız. Kütüphanelerde kitaplara gömüleceksiniz ki doğru bilgiye ulaşabilin. Ulaştığınız bilgiyi öğretin. Kendi inandığımız bilgiyi bir başkasına anlatamıyorsak, biz de bilmiyoruz demektir. Körü körüne bir inanca saplanmışız, demektir. Kendi doğrularımızla mı yaşıyoruz yoksa bize öğretilen doğrularla mı?  

Doğru bilgiler öğrenmeniz dileğiyle…