Edebiyatta Düello

Düello; iki kişinin şahitler huzurunda, belirli kurallarla, çeşitli silahlarla kazanan oluncaya kadar yaptıkları mücadeledir. Düello, bazen bir güç gösterisi için ortaya atılırken bazen de bir problemi çözme amaçlı ortaya atılabilir. Bizim kültürümüzde de bulunan düelloya "mübareze" denir.

Bizim kültürümüzde bilinen en eski düello teklifi Abdulmecid’in kızı Refia Sultan’ın kayınpederi Mehmet Ali Paşa’ya edilmiştir. Namık Kemal’in Düello başlıklı yazısından anlaşıldığına göre o dönemlerde düellonun yasallaşmasını savunanlar olmuştur fakat düello Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti’nde yasaklanmıştır. Düello teklifine örnek verecek olursak Ahmed Midhat Efendi kendisiyle alay eden Kemal Paşazade Said Bey’i Tercüman-ı Hakikat gazetesinde tehdit etmiştir. Aynı şekilde Jön Türklerden İsmail Hakkı Bey, Prens Sabahattin’i eleştiren Ahmet Rıza Bey’i düelloya davet etmiştir fakat reddedilmiştir. Türk Edebiyatında en dikkat çeken düello teklifi Yahya Kemal Beyatlı tarafından Falih Rıfkı Atay - Yakup Kadri Karaosmanoğlu ikilisine edilmiştir. Bu davetten sadece Yakup Kadri, Gençlik ve Edebiyat Hatıraları adlı eserinde söz ediyor:  

“Bunu dün olmuş bir hadise gibi hatırlıyorum: Matbaadaki odamda yazımı yazıyordum. Kapıdan içeri heyecandan ayağı titreyen bir genç girdi ve beni selâmlamağa bile lüzum görmeksizin o acayip mektubu masamın üstüne fırlatıp gittiydi. (Bu genç, sonraları tanışıp dost olduğum Ahmet Hamdi Tanpınar’dır.) Mektubu okuyunca şaşırdım mı, korktum mu sanırsınız? Hayır, beni sadece bir gülme almış ve ilk işim Falih Rıfkı’ya, olağanüstü bir haber gibi bunu bildirmek olmuştu. Meğer işin olağanüstü bir tarafı daha varmış. Telefonu açıp Falih’e “Biliyor musun?” diye söze başlamama kalmadı, telin öbür ucundan Falih bana hemen şöyle seslendi: ‘Biliyorum, biliyorum. Düello mektubu değil mi? Ben de aldım.” Yakup Kadri, mektubu aralarını bozan meselenin şaiyadan ibaret olduğunu söyleyerek cevaplamıştır fakat Falih Rıfkı ise mektubu cevaplandırmamıştır.

Dünya edebiyatındaki en ünlü örneklerden biri de Puşkin ve George d’Anthes arasındaki düellodur. Puşkin, d’Anthes ile karısı arasında ilişki olduğuna dair dedikodular çıkınca rakibini düelloya davet eder fakat düelloda göğsünden vurularak hayatını kaybeder. Bunun gibi pek çok düello örneğine rastlayabiliriz.