Enflasyon Nedir? Çeşitleri Nelerdir?

Enflasyon, bir ekonomide toplam talebin, toplam arzdan fazla olması sonucunda FGD’nin (Fiyatlar Genel Düzeyi) sürekli olarak yükselmesine denir. Öncelikle bu tanımı anlayabilmek için talep ve arz kelimelerinin anlamına bakalım.

Talep: Satın alma isteği,

Arz: Talebe bağlı olarak şekillenen üretim ve hizmetlerdir.

1-Talep Enflasyonu Nedir?

Burada toplam talep, toplam arzdan yüksektir. Yani ülkede üretilen mal ve hizmetler talebi karşılayamamaktadır.

Nasıl Ortaya Çıkar?

İnsanlar ellerindeki paraların enflasyonla eriyeceğini düşünüp, ihtiyacı var ya da yok harcamalarını artırırlarsa talep artar. Üreticiler bu talebe cevap veremezse bu enflasyon ortaya çıkar.

Karşılıksız para basılması durumunda da talep enflasyonu olacaktır. Çünkü para arzı fazladır ama alacak ürün yoktur.

Kredi hacminin artması da bu durumu ortaya çıkaranlardandır. Öyle ki kredi hacmi genişledikçe toplam talep artar, bu da enflasyona neden olur.

2-Arz (Maliyet) Enflasyonu Nedir?

Arz enflasyonu, üretilen ürünlerin ya da ürün üretiminde kullanılan materyallerin fiyatlarının artması (maliyetin artması) ile sonunda nihai fiyatının da artmasıdır.

Nasıl Ortaya Çıkar?

*Faiz: Maliyetleri sürekli yükseltip para ihtiyacını artırarak enflasyonu artırır.

*Mali tekeller ve eksik rekabet koşulları

*İşçi ücretleri: Toplu sözleşmelerle maaşlardaki artış, maliyeti de artırmış olur.

*Vergiler

*Kur artışı sonucunda petrol, doğalgaz gibi ithal girdilerin fiyatlarının yükselmesi

*Devalüasyon

3-Yapısal Enflasyon Nedir?

Ülkede bir ürüne artan talebin üretimle karşılanamaması halini tanımlar. Şirket ve firmaların etkin olduğu, ürüne özel fiyatlama ve talebin bulunduğu enflasyon çeşididir. Genel olarak az gelişmiş ya da gelişmekte olan ülkelerde görülür.

Nasıl Ortaya Çıkar?

*Eksik rekabet piyasalarının varlığı ve tekelleşme

*İş gücü verimliliğinin düşük, maliyetlerin yüksek olması

* Kontrolsüz nüfus büyümesi ve şehre olan göçlerin artışı

*Tarım sektörünün ağırlıklı olması: Mevsimlik faiz dalgalanmalarına yol açar.

4-Kronik Enflasyon Nedir?

Kronik enflasyon, FGD’nin sürekli olarak artmasıdır. Aşağıda sayacağım nedenlerden dolayı fiyatlar, sürekli bir artış içindedir. Kısa vadede geçmeyen ve hiperenflasyon düzeyinde olmayan türdür.

Nasıl Ortaya Çıkar?

*Gelirler ile üretimdeki artışın orantısız olması

*Kamu harcamalarındaki sürekli artış

*Yatırım finansmanlarının emisyonla karşılanması

*Sürekli oluşan bütçe açıkları

! Para burada tasarruf olarak kullanılmaz. Çünkü fiyatlar sürekli bir artış içindedir ve değer kaybına uğramaktadır. Bu yüzden de tasarrufu ‘döviz, altın, gayrimenkul’ olarak değerlendirirler.

5-Sinsi Enflasyon Nedir?

Fiyatlar Genel Düzeyi’nin yavaş ve çok küçük oranlarda yükselme eğilimi gösterdiği enflasyon çeşididir. Daha çok piyasaların canlandığı dönemlerde ve kalkınma sürecini tamamlayan ülkelerde görülür.

!Sinsi enflasyonun normal veya hiperenflasyona dönüşme riski vardır.

6-Hiperenflasyon Nedir?

‘Dörtnala enflasyon’ olarak da adlandırılır. Adından da anlaşılacağı üzere hiperenflasyon, Fiyatlar Genel Düzeyinin çok hızlı yükselmesi ve dolayısıyla paranın değerinin de aynı hızda düşmesidir. En önemli nedeni, para arzının kontrolsüz şekilde artırılmasıdır. Özellikle Merkez Bankası bağımsız olmayan, hükümetin elinde olan ülkelerde karşılaşılır.

Enflasyonun Etkileri nelerdir?

Enflasyon ile gelir ve servet dağılımında eşitsizlikler olur. Düşük gelirliler ile yüksek gelirliler arasındaki fark artar. Bunun dışında sabit faizle borçlananlar paranın değerini düşmesinden dolayı kazançlı çıkarken borç verenler zararlı çıkacaktır.

Üretim ve istihdam da bu durumdan etkilenecektir. Ani yükselen enflasyon ile üretim bir anda artsa da uzun süreli devam etmesi halinde üretim de istihdam da düşecektir.

Ödemeler dengesi ve kaynak dağılımı açısından bakarsak, ülke içi fiyatlar artar, döviz fiyatı değişmezse ithal mal ucuzlamış olacaktır. Bu durumda ithal mal alımı artar. Sonunda ise ithalat artmış, ihracat düşmüş olacaktır ki bu da ödemeler dengesini bozacaktır.

Enflasyonla Mücadele Stratejileri

A.Toplam Arzı Artırmaya Yönelik Uygulamalar

*Verimliliğin artırılması

*Yatırımların teşvik edilmesi

*Piyasada rekabetin artırılması

*İthal girdi maliyetlerinin düşürülmesi

*İflas etmekte olan şirketlerin devletçe kurtarılması

*İş gücü maliyetinin düşürülmesi

B.Toplam Talebi Azaltmaya Yönelik Uygulamalar

*Vergi oranlarının yükseltilmesi (kişinin gelirinde azalma olur)

*Kamu kesimi harcamalarının azaltılması

*Reeskont oranlarının yükseltilmesi

*Açık piyasa işlemleri ile piyasaya tahvil satılması

*Uzun vadeli yatırımların kısılması

*Kredi kontrolü yapılması

*Mevduat faiz oranlarının yükseltilmesi

Kaynak

-www.tcmb.gov.tr - Enflasyon

-http://www.mku.edu.tr - Makro İktisat

-http://auzefkitap.istanbul.edu.tr - Makro Ekonomi