Enneagram: İçgüdüsel Alt Tipler

Alt tipler, Enneagram kişiliğinize derinlik katan içgüdüsel yönlerdir ve kanatlardan daha etkili olabilir. Üç temel içgüdü vardır: Kendini Koruma (self-preservation), Sosyal (social) ve Cinsel (sexual) . Herkes bu içgüdülere sahip olsa da biri baskın, biri bastırılmış, diğeri ise orta düzeyde olur. Baskın olan içgüdü, Enneagram numarasının temel motivasyonuyla birleşerek kişiye özgü bir alt tip oluşturur ve kişiliğin daha detaylı bir versiyonunu ortaya çıkarır.

Kalp Merkezi Tipleri

Tip 2

Kendini Korumacı (SP) 2: Kendini Koruma içgüdüsü baskın olan 2’ler, başkalarına yardım etmeye aşırı odaklanarak kendi ihtiyaçlarını ihmal ederler. İçten içe, fedakârlıklarının karşılığını bekler, ancak bunu doğrudan ifade edemezler. Zamanla mağduriyet hissi, hak görme (entitlement) ve başkalarını manipüle etme eğilimleri artar. Sağlıksız seviyeye indiklerinde, fiziksel sağlıklarını ihmal edip hastalıklarla takıntılı hale gelebilirler.

Sosyal (SO) 2: Sosyal 2’ler, sürekli onay arayışı içindedir ve sosyal çevrelerinde önemli bir figür olmak isterler. İnsan ilişkilerinde başarılıdırlar ancak popülerlik arayışı ve dikkat çekme çabaları zamanla yüzeysel veya manipülatif hale gelebilir. Sağlıksız seviyelerde, insanları borçlu hissettirerek ilişkileri kontrol etmeye çalışabilirler.

Cinsel (SX) 2: Cinsel 2’ler, derin ve özel ilişkiler kurmaya odaklanır. Ancak bu istek sağlıksız hale geldiğinde kontrolcü, kıskanç ve aşırı bağımlı bir yapıya dönüşebilirler. Sevilme ve onaylanma ihtiyacı, zamanla takıntı ve aşırı bağımlılık yaratabilir.

Tip 3

Kendini Korumacı (SP) 3: Bu 3’ler hayatta kalmak için sürekli üretken olmaları gerektiğini düşünürler. Ancak aşırı işkoliklik ilişkilerini ve sağlıklarını tehlikeye atabilir. Dengeli bir yaşam sürmekte zorlanırlar ve çalışmadıklarında kendilerini değersiz hissedebilirler.

Sosyal (SO) 3: Sosyal 3’ler başarı ve tanınma arayışı içinde güçlü sosyal beceriler geliştirirler. Ancak statü kazanma tutkusu zamanla kaygıya, rekabetçiliğe ve hatta sahteciliğe dönüşebilir. Başarılarını abartmaya başladıklarında, kendilerini ve başkalarını kandırma noktasına gelebilirler.

Cinsel (SX) 3: Cinsel 3’ler, arzu edilme ve çekici bulunma ihtiyacıyla motive olurlar. Ancak bu imajı sürdürememe korkusu onları yüzeysel ilişkilere, manipülasyona ve özgüven dalgalanmalarına sürükleyebilir. Gerçek bir duygusal bağ kurmaktan korksalar da, bunu fiziksel çekicilik ve cinsel yakınlık ile telafi etmeye çalışırlar.

Tip 4

Kendini Korumacı (SP) 4: Kendini koruma içgüdüsüne sahip 4’ler, estetik ve duyusal zevklere büyük önem verirler ancak duygusal yoğunluklarını kontrol edemezlerse, maddi güvencelerini ve sağlıklarını riske atan aşırı zevkçilik ve kendini ihmal etme eğilimleri gösterebilirler.

Sosyal (SO) 4: Sosyal içgüdüye sahip 4’ler, benzersizliklerini hem bir hediye hem de bir yük olarak hissederler. Sosyal ortamlarda sık sık yetersizlik duyguları yaşar ve başkalarıyla uyum sağlamakta zorlanabilirler. Sağlıksız seviyelerde, izolasyon ve güvensizlik nedeniyle kendilerini kaybedebilirler.

Cinsel (SX) 4: Cinsel içgüdüye sahip 4’ler, romantik takıntıları ve kıskançlıklarıyla dikkat çekerler. İdealize ettikleri kişileri, onlarda sahip olmak istedikleri özellikleri gördüklerinde hem hayranlık duyarlar hem de onlara karşı kıskanlık ve öfke hissederler. Sağlıksız seviyelerde, duygusal kaosları şiddetli duygusal tepkilere ve hatta zararlı davranışlara yol açabilir.

Beyin Merkezi Tipleri

Tip 5

Kendini Korumacı (SP) 5: Kendini Koruma İçgüdüsüne sahip 5’ler, bağımsızlıklarına çok değer verir ve bu nedenle çok fazla sosyal etkileşimden kaçınırlar. Yalnız kalmaktan keyif alırken, başkalarına karşı duygu ifade etmekte zorlanırlar. Sağlıksız seviyelerde, izolasyon ve yalnızlık onları çarpık düşüncelere ve psikolojik sıkıntılara sürükleyebilir.

Sosyal (SO) 5: Sosyal Beşler, bilgi ve becerileri aracılığıyla sosyal çevrelerinde yer edinmeye çalışırlar ve uzmanlıklarıyla değerli olma arzusuyla hareket ederler. Sağlıksız seviyelere indiklerinde, aşırı fikirler benimseyebilir ve başkalarına bu fikirleri kabul ettirmeye çalışabilirler.

Cinsel (SX) 5: Cinsel Beşler, intensif bağlar kurma arzusuyla gizlilik ve yalnızlık arasında bir denge kurmaya çalışırlar. Sağlıksız seviyelerde, gerçeklikten uzaklaşarak koyu ve bazen zararlı fantazilere kapılabilirler. Kendi iç dünyalarındaki karmaşıklıklar, onları tehlikeli yollara sürükleyebilir.

Tip 6

Kendini Korumacı (SP) 6: Güvenlik ve istikrar arayışıyla hareket ederler. Güven inşa etmek ve güvenlik sağlamak için çok çalışırken, endişeleri bazen aşırı düşünmeye ve korku ile hareket etmeye neden olabilir. Daha sağlıklı düzeylerde güvenilir ve sorumluluk sahibi olsalar da, sağlıksız bir durumda endişeleri bağımlılık, paranoya ve öz yıkıcı davranışlara dönüşebilir.

Sosyal (SO) 6: Başkalarından güvence alarak kaygılarını yönetirler ve başkalarına yakınlık kurarak güvende hissetmeye çalışırlar. Uyum sağlama ve aidiyet arayışları, büyük fedakarlıklar yapmalarına yol açabilir ancak bu süreç bazen karar verme zorluklarına, endişelere ve kararsızlıklara neden olabilir. Sağlıksız bir durumda ise, fanatik inançlara çekilme, otoriteye aşırı bağımlı olma ve paranoya gibi olumsuz eğilimler görülebilir.

Cinsel (SX) 6: Cinsel Altılar, fiziksel güç ve çekiciliği güvenlik aracı olarak kullanır. Otoriteye karşı meydan okuyarak veya flört yoluyla destek arayarak güvensizliklerini gizlerler. Endişeli olduklarında, yanlış kişilere öfkelenebilir ve başkalarını sabote etmeye yönelebilirler. Sağlıksız bir durumda, depresyon, kendini sabote eden davranışlar ve paranoya gibi belirtiler gösterebilirler.

Tip 7

Kendini Korumacı (SP) 7: Temel ihtiyaçlarının ve konforlarının her zaman karşılanmasını sağlamak için çalışkan ve hırslıdırlar. Hayattan zevk almayı severler ve tüketim odaklıdırlar. Ancak sağlıksız hale geldiklerinde sabırsız, açgözlü ve kontrolsüz olabilirler. Maddi ve fiziksel kaynaklarını hoyratça tüketerek kendilerini tehlikeye atabilirler.

Sosyal (SO) 7: Sosyal Yediler, yeni fırsatları keşfetmekten ve sosyal ortamlarda bulunmaktan büyük zevk alırlar. Ancak taahhütlerde bulunma ve özgürlüklerini koruma arasında gidip gelirler. Sağlıksız hale geldiklerinde, yüzeysel ve dağınık bir yaşam tarzına kapılırlar, sorumluluklarından kaçınır ve tehlikeli sosyal sahnelere sürüklenebilirler.

Cinsel (SX) 7: Cinsel Yediler, hayatı yoğun yaşamak ve her anı heyecan dolu kılmak isterler. Sürekli yenilik ve macera arayışı içindedirler ancak bu huzursuzluk, onların derin bağlar kurmasını zorlaştırabilir. Sağlıksız hale geldiklerinde, kontrolsüz bir şekilde heyecan peşinde koşarken kendilerini riske atabilir ve hayattan duydukları tatmini giderek kaybedebilirler.

Beden Merkezi Tipleri

Tip 8

Kendini Korumacı (SP) 8: Kendini korumaya yönelik Sekizler, hayatı bir hayatta kalma mücadelesi gibi gören, çalışkan ve maddi güvenliğe önem veren insanlardır. Evleri ve mülkleri onlar için kutsaldır ve kontrolü ellerinde tutmak isterler. Ancak sağlıksız seviyelerde, bencil, baskıcı ve hatta saldırgan bir tutum sergileyebilirler, başkalarının zarar görmesini umursamadan kendi çıkarlarını gözetebilirler.

Sosyal (SO) 8: Sosyal Sekizler, hayatlarını sağlam dostluklar ve güçlü sosyal bağlar kurarak yaşarlar. Ancak güven konusunda hassastırlar ve kolayca insanları hayatlarından çıkarabilirler. Daha sağlıksız seviyelerde, yalnızlaşır, kendilerine zarar verebilir ve güven eksikliği nedeniyle çevrelerine zarar vermeye başlarlar.

Cinsel (SX) 8: Cinsel Sekizler, yoğun duygulara ve karizmatik bir çekiciliğe sahip bireylerdir. Tutkulu, rekabetçi ve: asi olabilirler. Ancak kontrol ihtiyacı arttıkça, ilişkileri bir güç savaşına dönüşebilir. Daha sağlıksız seviyelerde, aşırı kıskançlık, manipülasyon ve hatta şiddete varan eğilimler ortaya çıkabilir.

Tip 9

Kendini Korumacı (SP) 9: Kendini Koruyan Dokuzlar, basit zevklerden hoşlanan, rahatına düşkün ve iddiasız kişilerdir. Büyük hedeflerden kaçınarak, huzurlarını bozmayan küçük uğraşlarla vakit geçirmeyi tercih ederler. Ancak daha sağlıksız seviyelerde, kendilerini tamamen pasif ve apatik hale getirebilir, bağımlılıklara sürüklenebilir ve dış dünyayla olan bağlarını kaybedebilirler.

Sosyal (SO) 9: Sosyal Dokuzlar, insanlarla bağlantı kurmayı ve sosyal uyumu sağlamayı seven, uyumlu ve iyi niyetli bireylerdir. Ancak fazla beklenti ve baskıya maruz kaldıklarında pasif-agresif tepkiler verebilir, bağımsız hedef belirlemekte zorlanabilirler. Daha sağlıksız seviyelerde, içsel bıkkınlık ve depresyon yaşayarak duygusal olarak kapanabilirler.

Cinsel (SX) 9: Cinsel Dokuzlar, aşkı ve romantizmi hayatlarının merkezi yapmaya eğilimli, partnerleriyle tamamen birleşmek isteyen bireylerdir. Ancak bu eğilim onların kendi kimliklerini geliştirmelerini zorlaştırabilir. Sağlıksız seviyelerde, bağımlı ilişkiler kurabilir, romantik fantezilere sığınabilir ve geçmiş ilişkilerinde takılı kalabilirler.

Tip 1

Kendini Korumacı (SP) 1: Maddi güvenlik ve sağlık konusunda sürekli endişelenen, titiz ve düzenli bireylerdir. Arzularını ya bastırır ya da aşırıya kaçırlar. Sağlıklı yaşam ve temizlik konusunda takıntılıdırlar ve başkalarına da benzer konularda öğütlerde bulunurlar. Sağlıksız seviyelerde, diyet ve sağlıkla ilgili aşırı takıntılar, yeme bozuklukları gibi zararlı alışkanlıklara yönelebilirler.

Sosyal (SO) 1: Toplumun objektif değerlerini temsil ettiklerine inanan, adaletsizliklere karşı seslerini yükselten ve sosyal reformlara yönelik çalışmalara katılan bireylerdir. Politikaya, güncel olaylara ve gazeteciliğe ilgi duyarlar, doğruyu savunmak ve yanlışları ortaya çıkarmak konusunda yeteneklidirler. Sağlıklı seviyelerde, güçlü görüşleri ve inançlarıyla kendilerini ifade ederler. Ancak daha takıntılı hale geldiklerinde, başkalarından her zaman kendileriyle aynı fikirde olmalarını bekleyebilirler, bu da düşüncelerinin ve davranışlarının sertleşmesine neden olabilir. Sağlıksız seviyelerde, gerçekçi olmayan standartlar ve beklentiler geliştirirler, aşırı politik görüşlere ya da katı dini inançlara yönelebilirler.

Cinsel (SX) 1: İdealize ettikleri bir partnerle kusursuz bir ilişki arayışında olan, yüksek beklentilere sahip bireylerdir. Aileleri, yakın arkadaşları ve partnerleriyle de aynı yüksek standartlara sahip olmalarını isterler. Diğer kişinin bu standartlara uymaması, ilişkiyi bozma korkusu yaratır, bu da onları sevdiklerini kendi beklentilerine göre yönlendirmeye itebilir. Sadakat onlar için çok önemlidir ve terk edilme korkusu, yalnızlık hissiyle birleşerek, eleştirel ve kontrolcü bir tutuma yol açabilir. Sağlıksız seviyelerde, cinsel dürtüler ve baskılar arasında gidip gelerek, yoğun kıskanclık ve takıntılar geliştirebilirler. Aşırı kıskançlık, partneri sorgulama ve kendini ya da başkalarını cezalandırma eğilimleri görülebilir.

Kaynaklar:

Don Richard Riso and Russ Hudson, The Wisdom of the Enneagram: The Complete Guide to Psychological and Spiritual Growth for the Nine Personality Types, 1999.

Michael Shahan, Understanding the Enneagram.

https://enneaapp.com