Ganymedes Kimdir?

Yunan mitolojisinde Ganymede veya Ganymedes, vatanı Truva olan ilahi bir kahramandır. Homeros, Ganymede'yi ölümlülerin en güzeli olarak tanımlar ve tanrılar tarafından Olimpos'ta Zeus'un şarapçısı olarak hizmet etmek üzere nasıl kaçırıldığının hikayesini anlatır. Sonralar, Zeus'un Ganymedes'e sonsuz bir gençlik de bahşettiği söylenir. Sokrates, Zeus'un Platon'un Phaedrus'unda "arzu" olarak adlandırılan Ganymede'ye aşık olduğunu söyler. Dictys Cretensis'e göre Ganymede, Giritliler tarafından kaçırılmıştır. Hikâyenin farklı varyantlarında bu şekilde geçer.

Yunan mitolojisinde Ganymedes, Dardanialı Tros'un oğludur ve "Troy" isminin, nehir tanrısı Scamander'in kızı olan karısı Callirrhoe'den veya Eumedes'in kızı olan Acallaris'ten olduğu varsayılmaktadır. Yazara bağlı olarak; Ilus, Assaracus, Kleopatra veya Kleomestra'nın kardeşi olarak karşımıza çıkar.

Ganymedes hakkında diğer ayrıntılar da farklılık gösterir. Bazı yazarlar ona Laomedon'un oğlu derken diğerleri ona Ilus'un oğlu demiştir. Hikâyelerde Dardanus, Erichthonius veya Assaracus olarak da bilinir.

Efsâneye göre, Zeus Ganymedes adında güzel bir ölümlü genci gördü ve ona aşık oldu. Ganymedes, Zeus tarafından Frigya'daki Truva yakınlarındaki İda Dağı'ndan kaçırıldı. Ganymedes, ayrıcalıklı statüsü ortaya çıkmadan önce bir kahramanın çocukluğunun karakteristik özelliği olan sade veya mütevazı bir uğraş olan koyun gütmekteydi, bir kartal genci Olimpos Dağı'na götürdüğünde. Kuş bazen Zeus'un emrinde olarak, bazen de bizzat Zeus olarak tanımlanıyor ama çoğu varyantta bu kartalın Zeus olarak anlatılmasıyla, tablolarda bu ikiliyi genelde kartalın Ganymedes'i kaçırdığı zamanın çizilmesiyle görürüz.

Zeus, Olimpos'ta Herakles ile evlendikten sonra kadeh taşıma görevinden alınan Hebe'nin yerine, Ganymedes'e tanrıların resmi kadeh taşıyıcısı olarak sonsuz gençlik ve ölümsüzlük bahşetti. Alternatif olarak, İlyada, Hebe'yi (ve bir örnekte Hephaestus'u) tanrıların kadeh taşıyıcısı olarak sunarken, Ganymedes Zeus'un kişisel kadeh taşıyıcısı olarak çalışıyordu. Aeneid gibi çeşitli literatürde, Zeus'un karısı Hera, Ganymedes'i kocasının sevgisi için bir rakip olarak görür ve Zeus'un diğer aşıklarında olduğu gibi yine, buna göre davranır.

Çeşitli hikâye varyantlarında, Zeus daha sonra Ganymedes'i gökyüzüne, Kartal'a (Aquila) bitişik olan Kova takımyıldızı (su taşıyıcısı veya kupa taşıyıcısı) olarak yerleştirdi. Bu mitin tanınması için, Jüpiter gezegeninin en büyük uydusu Alman astronom Simon Marius tarafından Ganymedes olarak adlandırıldı.

İlyada'da, Zeus'un Ganymedes'in babası Tros'a haberci tanrı Hermes tarafından teslim edilen "ölümsüzleri taşıyan" güzel atlar armağan ederek tazminat ödediği söylenir. Tros, oğlunun artık ölümsüz olduğunu ve insanlar için çok ayrıcalıklı bir pozisyon olan şarap taşıyıcısı olacağını öğrenerek teselli bulur ama tabii bunların hiçbiri oğlunu kaybetmenin acısını gidermez.

Platon, mitin pederasti yönünü sosyal paiderastía geleneğinin ortaya çıktığı varsayılan Girit'e atfederek açıklar. Athenaeus, Ganymede'nin efsanevi Kral Minos tarafından Zeus yerine şarapçısı olarak kaçırıldığı bir mitin versiyonunu kaydetmiştir. Bazı yazarlar, bu mitin versiyonunu, Strabo ve Ephoros tarafından kaydedilen, bir gencin topluma bir erkek olarak yeniden girebilmesi için iki ay boyunca yaşlı bir sevgili tarafından kaçırılmasını içeren Girit pederasti uygulamalarıyla eşitlemiştir. Xenophon, Sokrates'in Ganymede'in Zeus'un katamiti olduğunu reddettiğini, bunun yerine tanrının onu psişesi, zihni veya ruhu için sevdiğini iddia ettiğini, isminin etimolojisini ganu- "az almak ve mēd- "zihi" olarak verdiğini tasvir eder. Xenophon'un Sokrates'i, Zeus'un sevgililerinden hiçbirine ölümsüzlük vermediğini ancak Ganymedes'e ölümsüzlük verdiğini belirtir.