Gaslighting

Gaslighting; tam olarak Türkçe'ye çevirisi olmayan ve karşı tarafa türlü oyunlar oynayarak zamanla kurbanın kendisinden, akıl sağlığından ve gerçeklendiğinden şüphe etmesini sağlayan psikolojik işkence/manipülasyon yöntemidir. Gaslighting'e maruz kalan birey kendisini sürekli eksik hisseder, yaptıklarını tam yapamadığını düşünür ve manipüle eden kişi tarafından alınganlıkla suçlar. Manipülasyon yapan kişi ise kurbanına 'Problemin ne, fazla alıngansın, böyle bir olay olmadı' gibi cümleler kurar ve karşı tarafın dengesini bozar.

Bu psikolojik işkence yöntemini en çok narsist ve sosyopat bireyler kullanır, yöntemin tehlikesi manipülasyona maruz kalan bireyin bunu fark etmesinin neredeyse imkansız oluşudur. Çünkü insanlar sevdikleri, güvendikleri insanların sözlerine inanma ve güvenme eğilimindedir. Bu manipülasyona çoğu insan hayatlarının bir döneminde küçük çaplı olsa dahi maruz kalmıştır. Bunu yapan insanların amaçları karşı tarafı kendisine bağlamaktır. Deneyimleri ve gözlemleri sürekli yalanlanan kurban belirli bir zaman sonra kendi zihnine düşman kesilir. Vereceği kararların, söyleyeceği şeylerin yanlış olacağı kanısına varır ve artık karar alamaz hale gelir. Kendisinden hiçbir şekilde emin olamayan kurban, kendisini manüpülatif bireye artık iyice teslim eder ve zihnini kullanmaz. Bu hale geldiğinde artık kişinin çevresinde güvenebileceği sadece bu birey kalmış olur ve bu yoldan dönmesi zordur. Artık karşısındaki insan ne isterse onu yapar hale gelir.

Bu manipülasyon şeklinin uygulanma şekli bakımından farklılıklar mevcuttur. Temelde üç yöntem vardır. İlk yöntemde belirli bir söylem farklı şekillerde tekrar edilir, sürekli söylenir. Bu şekilde kişinin algıları ters düz etmeye çalışılır. İkinci yöntemde fiziksel alanlar ön planda. Örneğin belirli bir yerde duran bir eşyanın yeri değiştirilir, daha sonra eşya eski yerine konur. Eşyayı ilk başta orada göremeyen ancak sonra eski yerinde bulan kurbana 'Zaten hep buradaydı, neyden bahsediyorsun?' denilerek algılarıyla oynanır ve kendisinden şüphe duyması sağlanır. Üçüncü yöntem ise bir olayı anlatırken detay vermemek ancak daha sonra olay hatırlatıldığında detayları ilk başta söylemiş gibi davranmaktır. Böylece hafızasında sorun olduğu hissettirilmiş olur. Bu manipülasyon yönteminin birçok yöntemi vardır. Bunlardan bazıları şunlardır: karşıdaki kişinin olayları yanlış anladığını hissettirmek, aldatılıyormuş hissi uyandırmak, kurbanla sürekli dalga geçip sonrasında alıngan olmakla suçlamak...

Manipülasyona uğrayan bireylerde şu problemler açık veya örtük bir şekilde gözlemlenebilir:

1)Yanlış yaptığı bir durum olmamasına karşın sürekli diğer insanlara ve manipülatif bireye karşı özür dileme.

2)Seçim şansı olduğunda bile yanlış karar vereceği düşüncesiyle karar verememe. Böylece karşı taraf kurban üzerinde daha çok otoriteye sahip olur.

3)Kendine saygısı tükenen kurbanın zihni çok yorgun olur ve sosyalleşemez.

Bu tür manipülatif ilişkilerden dönmek genelde çok zor olur ve kurbanın durumu karşısındaki kişinin inisiyatifine kalır. Manipüle eden kişinin amacı karşısındaki kişiyi kendine bağımlı hale getirerek ondan fayda sağlamaktır. Faydalanma süreci bittiğinde ise bu kişi kurbanıyla ilişkisini keser ve başka bir kurban bulma eğilimi gösterir. Yaralanmış halde arkasında bıraktığı kurban ise bu ayrılıktan sonra kendisini suçlar, toparlanamaz ve sosyalizasyon sürecinden bir şekilde çıkarak yalnızlaşır.