Gezenti #9: Balat

İstanbul birçok gezi noktası ile yerli ve yabancı turistlerin gönüllerini fethetmeyi başarıyor. Her bir gezi noktası, turistler için İstanbul’un tarihi hakkında bir hayli bilgilenme fırsatı sunar. O zaman, Haliç kıyısındaki Balat semti etrafında bir geziye gidelim mi? Birçok ulaşım aracı ile varılabilen semt olan Balat’a tercihim, püfür püfür vapur ile gitmektir. Tercih size kalmış tabii ki.

Balat tarihî dokusuyla her zaman cazibesini korumayı başarmış bir İstanbul semti olarak karşımıza çıkar. Balat gün geçtikçe daha popüler bir gezi rotası olmaya başladı. İstanbul’un en eski yerleşim yerlerinden biri olan Balat, fotoğraf tutkunları arasında da popülerliğini her geçen gün artırıyor. 70’li yılların İstanbul’unu en güzel bu semtin sokakları anlatır. O yüzden, bu güzel semtin sokaklarına girer girmez bir Türk filminin içinde sanabilirsiniz kendinizi.

Ahşap çerçeveli evler, camdan cama asılmış çamaşırlar, sokakta oynayan çocuklar, sohbet eden teyzeler, daracık, araba sığmayan sokaklar, her duvarda Yeşilçam’dan alınmış cümleler. Balat’ın bir tarafı tarih kokan meskenler ile dolu iken, bir tarafı bir o kadar modern yapılarla dolu. Dolayısıyla hem yerli hem de yabancı turistler için gezilecek yerler arasında ilk sıralarda geliyor. Camiler, kiliseler, tarihi evler, çarşılar, kafeler, antikacılar.

Haliç kıyısında olan Balat’ın tarihi çok eskilere dayanıyor. Bizans döneminde adı Petrion olan semtte Phanariots olarak isimlendirilen Rumlar yaşamış. İstanbul’un fethinden hemen önce evlerini terk etmişler ama Fatih Sultan Mehmet’in kendilerine dokunmayacağını ve ibadetlerinde serbest bırakacağını garanti etmesi üzerine geri dönmüşler.

Zamanında buraya yerleşen Yahudiler ve Rumlar’ın estetik ama sonradan terk edildiği için bakımsız kalan evleri artık restore edilmeye başlandı. Kiliseler, sinagoglar, camilerin kol kola girdiği mahallelerde, gözlerimiz etraftaki güzelliklere takılı kalıyor.

Balat’ta gezilecek ve keşfedilecek çok şey var. Şimdi sizlerle Balat’ta keşfedilecek yerler için gezime başlıyorum. Balat turu başlasın!

Sveti Stefan Kilisesi

Balat sokaklarında kaybolmadan hemen önce ise sahilde bulunan Sveti Stefan Bulgar Kilisesi’ne mutlaka uğramalısınız. Dışı kadar içi de güzel olan bu kilise halk arasında Demir Kilise olarak da biliniyor. Sveti Stefan Kilisesi dünya çapında bir öneme sahip. Çünkü dış cephe, duvarlar, merdivenler, kabartmalar, çan kulesi yani kilisede olabilecek her şey demirden yapılmış. Stevi Stefan, dünyada kalan tek demir kilisedir.

Balat Sokakları 

Kesinlikle basit bir sokak olarak nitelemeyin. Balat’a gelmeniz için onlarca sebep sayacağız ancak en belirgin sebep sokakları belki de. İstanbul’un kalabalık, koşuşturmalı sokaklarından sıkılanlar için bir o kadar ruh ve dinginlik taşıyor Balat sokakları. Her sokakta yapılarıyla, insanlarıyla, mekanlarıyla, hayatın akışıyla yakalanacak bir kare önünüze çıkıyor. Hâl böyle olunca Balat sokakları çokça fotoğraf çeken kişiler ile doluyor. 

Özel Fener Rum Lisesi ve Ortaokulu

Aslında Kırmızı Mektep olarak bilinen Özel Fener Rum Lisesi ve Ortaokulu, Balat’ta gezilecek yerler arasında en popüler duraklardan biri. Bir şato benzeri kırmızı binasıyla Fener’in en ihtişamlı yapısı denilebilir.

Zamanında 600 öğrenci için inşa edilen binada öğrenci sayısı gittikçe azalmış. Bugün hâlâ eğitim devam etse de oldukça öğrenci sayısı oldukça az. Fener Rum Erkek Lisesi, ihtişamlı binası nedeniyle çok insan tarafından Fener Rum Patrikhanesi ile karıştırılıyor. İnternette de bu yönde birçok yanlış bilgi mevcuttur.

Fener Rum Ortodoks Patrikhanesi

Kilisenin girişinde, patrikhane oluşunu simgeleyen Patrik tacı bulunuyor. Ayrıca kapıdan içeri girdiğinizde ise mum yakılan dilek bölümü var. İsterseniz sizler de ücretini ödeyip dilek mumu yakabiliyorsunuz. Noel’den önce açılan Patrikhane’nin içindeki kermes ve yapıları keşfedebiliyorsunuz.

Çıfıt Çarşısı

Çıfıt Çarşısı, Balat’ın en hareketli, en cıvıl cıvıl bölgesi. Her yanda farklı bir dükkân, farklı bir tezgah, farklı bir vitrin var. Adı gibi her yer çıfıt yani. Çarşı boyunca aynacıdan antikacıya, eczaneden yorgancıya, manavdan plakçıya, sobacıdan kunduracıya gerçekten aklınıza gelebilecek her şey var.

Balat Gül Cami

Gül Cami, Balat’a yakın Cibali’de gezilecek yerler arasında bulunan tarihî noktalardan biri. Gül Cami kiliseden camiye çevrilen yapılardan biri. Rivayete göre 29 Mayıs 1453’te İstanbul’u fetheden askerler kiliseye girdiklerinde kilisenin baştan sona güllerle donatıldığını görmüş. Çünkü fetih günü azinenin yortu gününe denk gelmiş. Ondan kaynaklı bu isim verilmiş.

Tarihi Balat, İstanbul’un Avrupa Yakası’nda. Tarihi Yarımada içinde, Haliç kıyısında ve Fatih ilçesine bağlı bulunan şirin mi şirin bir mahalle.  En yakın zamanda keşfetmeyi unutmayın.