Goethe'nin Faust'u Ve Modern İnsan

Faust figürü modern kültürün önemli bir unsurudur. Faust figürü, insanın bilgiye olan sonsuz arzusunu, anlam arayışını ve içsel çatışmalarını temsil eder. Birçok Faust figürü olsa da, bu yazıda bizi ilgilendiren Goethe’nin Faust’udur. 

Faust öyküsünde; Faust figürü bilgi arayışında olan bir bilim adamının ruhsal ve ahlaki yolculuğunu karakterize eder. Bu bilim adamı bilgiye olan açlığı sebebiyle şeytan ile anlaşma yapar. Bu Faust figürünün diğerlerinden farkı, şeytan ile yaptığı anlaşmada; şan, şöhret, başkaları üzerinde erk ve paranın dışında isteklerde bulunması, yetinememesi duygusu yani gelişim arzusudur.

Faust öyküsü, 3 başkalaşım (Aşık, Hayalci, Devrimci) içerisinde gerçekleşir. Faust hayalci iken çocukluk dünyasını kurar. Aşık iken kendi statüsünde olmayan, kasabada yaşayan Gretchen ile aşk yaşar ve onun dünyasını tanımaya çalışır. Üçüncü başkalaşımda Faust yaşadığı dönemin farkına vararak devrimci rolünü üstlenir. Bu süreçte yapmayı ve yıkmayı öğrenir. Faust figürü ile modern insan arasındaki ilişki de bu noktada ortaya çıkar.

Modern insan, yeni yaratılışlara yol açmak için o ana kadar yaratılmış olan her şeyin yıkımını kabul etmelidir. Aslında bu modern insanın hareket edebilmek ve yaşayabilmek için kabullenmek zorunda olduğu bir diyalektiktir. Çünkü bir şeyi inşa etmek istiyorsak bir şeyleri yıkmak mecburiyetindeyizdir.

Faust da kendisini yaratırken dünyayı da yeniden yaratan bir karakterdir. Faust, hayalci iken çocukluk dünyasını kurar, devrimci iken bu dünyayı yıkar ve bu düzenin altında kalır. Yine de Faust için önemli olan sonuç değil, süreçtir. Faust sürekli kendini dönüştüren, koşullara uyduran bir karakterdir. Faust’u modern bireyin miti haline getiren nokta da burasıdır.

Kaynakça:

Marshall Berman, “Goethe’nin Faust’u: Gelişmenin Trajedesi”, Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor, çev. Ümit Altuğ ve Bülent Peker, İstanbul: İletişim Yay., 1994, s. 61-124.