Göktürkler ve Orhun Kitabeleri

Orhun Kitabeleri, diğer adıyla Göktürk Yazıtları veya yine diğer bir adıyla Bengü Taşları, bilinen ilk Türk alfabesiyle yazılmış Göktürklere ait bir eserdir. Bengü Taşları demelerinin sebebi taşların dikilirken sonsuza kadar kalacağının umulmasıdır. Şu an Moğolistan sınırları içinde yer alan Orhun bölgesinde bulunan bu taşlar MS 8. Yüzyıla dayanan tarihiyle II. Göktürk Kağanlığı’na aittir. Yazıtlar Kül Tigin, Bilge Kağan ve Tonyukuk adına dikilmiş olup, Türklerin devlet anlayışı ile yönetimi, kültürel ögeleri, komşuları ile soydaşlarıyla olan ilişkileri ve sosyal yaşantısıyla ilgili önemli bilgileri içerir. Yazıtlar 1893 yılında Danimarkalı dil bilimci Vilhelm Thomsen ve Rus Türkolog Vasili Radlof tarafından çözülmüştür. Kullanılan alfabe ve kurallarından örnek vermek gerekirse, Türklerin millî alfabesi olan eski Türk "runik" yazısı 38 harf veya işaretten oluşmaktadır. Bu harflerin dört tanesi ünlü işaretlerdir. Her ünlü işareti Türkçenin 8 temel ünlüsünden ikisini yazmakta kullanılır. Diğer bir deyişle, eski Türk runik yazısında a/e için bir harf, o/u için bir harf ve ö/ü için de bir harf vardır. Geri kalan 34 işaretin 20 tanesi ‘’b, d, g, k, l, n, r, s, t ve y’’ ünsüzleri ve çifte harflerdir. Eski Türk runik yazısında bu ünsüzlerin her biri için biri kalın öbürü de ince olmak üzere ikişer harf vardır. Kalın ünsüz işaretleri kalın ünlülü kelimelerin, ince ünsüz işaretleri de ince ünlülü kelimelerin yazımında kullanılır. Bu yazıtların önemli olmasının en büyük sebebi İslamiyet öncesi Türk tarihini, toplumunu, devletin işleyişini ve edebiyatını anlatmasıdır. Bu yazıtlar sayesinde büyük oranda bilgi edindiğimiz Türk tarihi ve özellikle Göktürkler, geçmişten konuşan birer varlık ve yol gösterici olmuştur.