Hayatı Yarım Yaşamak: Hemispatial İhmal

Daha önce yüzünün yarısı özenle tıraş edilmiş, geri kalanı ise hiç tıraş edilmemiş birini; saçının yarısı kazınmış yarısı duran ya da belki de yüzünün yarısı makyajlı diğer tarafı makyajsız birini görmüş müydünüz? Başta hepimiz bu insanların değişik tarzlara düşkün olan, kalıpları kırmak isteyen kişiler olduğunu düşünebiliriz fakat işin aslında bir nöropsikolojik sendrom olması daha olasıdır. Evet, tüm yaşamlarını bu şekilde yarım yaşayan 'hemispatial ihmal' ya da 'yarımekansal ihmal' adlı nöropsikolojik durumdan muzdarip insanlar vardır.

Beynin felç veya bir kaza sonucu sağ serebral yarım küresinin hasar aldığını düşünün, bu tek taraflı beyin hasarı sol tarafı görememeye, algılayamamaya yol açar. Bilindiği üzere beynin sağ yarım küresi vücudun sol tarafını, sol tarafı ise sağı kontrol eder. Bu yüzden bu sendrom beyin hasarının zıt tarafında farkındalık eksikliği, görememe ve ihmale sebep olur.

Bu vaka %80 oranında sağ serebral yarım kürenin hasarı sonucu sol tarafın ihmali şeklinde görülür ve ihmalkâr hastanın duyusal olarak sol tarafı yokmuş gibi davranmasına sebebiyet verir. Örneğin bu sendromdan muzdarip bir hastanın önüne saat koyduğumuzu ve aynısını çizmesini istediğimizi farz edelim; bu hasta gördüğü saatin 12'den 6'ya kadar olan sağ kısmı çizip geri kalanını ise çizmediğini gözlemleriz.

"Peki neden sol?" Diye düşünebilirsiniz, neden bu olay genellikle solun ihmaline yol açar? Sağ taraf ihmali nadirdir çünkü sağ serebral yarım kürenin barındırdıkları beynin iki tarafının da işler ve yedekler fakat sol serebral yarım kürenin barındırdıklarını yalnızca sağ serebral küre işler ve yedekler. Bu durumda sağ yarım küre hasar gördüğünde sol tarafın yedeklenen bilgileri de hasar görür.

Bu konuda yapılan ilginç bir araştırma mevcut. Bu ihmal sendromuna sahip hastalara ihmal ettikleri tarafta tespit ettikleri her öge için ödül vaadi veriliyor. Araştırmanın sonucunda ise bu hastaların ihmal ettiği tarafta bir şeyleri fark etme becerilerinin arttığı görülmüştür. Bazı araştırmacılar bunun dopaminle ilişkin olduğunu söylese de kesin bir sonuca varılamamış.

Bu durumda bu sendromun bir tedavisi var mıdır? %100 işe yaramasa da bu duruma sahip hastalar sendromun hafifletilmesi amacıyla terapiye yönlendirilebiliyorlar. Bazı tedaviler bu sendromu azaltabilse de maalesef ki heyecan, stres gibi durumlarda tekrar tetiklenebiliyor yani henüz kesin çözümlü bir tedavisi bulunmamakta.