HPV Aşısı ve Türkiye'deki Hukuki Süreci

• Öncelikle nedir bu HPV virüsü?

Human Papillomavirus; cinsel yolla veya çeşitli başka şekillerde bulaşıcılık gösteren bir virüs çeşididir. Bu virüsün yüzden fazla çeşidi olmakla beraber, ilerleyen yaşlarda bazı türlerinin kansere veya çeşitli bağışıklık sistemini etkileyen hastalıkların oluşumuna sebep olduğu bilinmektedir. Bu virüsten korunmanın en temel yolu 2006 yılından bu yana kullanılan aşılama yöntemidir ve kişisel sağlık durumuna göre doktorun gerekli kıldığı hallerde her yaşta uygulanması mümkündür. Kadınları ele aldığımızda özellikle rahim ağzı kanseri etkilerinden dolayı kişinin yaşam hakkını koruma altına almamız gerekmez mi? Gelin Türkiye'deki sürecin ne durumda olduğunu ve neler yapılması gerektiğini inceleyelim.

• Aşı Uygulamasında Ülkemizdeki Sürecin Son Durumu Nedir?

Günümüzde yaklaşık olarak yetmiş bir ülkede, ulusal aşı takvimi kapsamında veya diğer doktor kontrollerinde hpv aşısı uygulaması gerçekleşmektedir. Türkiye'de ise son düzenlemelerle bakanlığın açıkladığı şartlarla beraber; eğer evli iseniz ve 18 yaşınızı doldurmuşsanız devlet aşı masraflarınızı karşılayabiliyor. Bahsi geçen kriterleri karşılamadığınız takdirde kişinin medeni durumu ve yaşından dolayı aşı masraflarını kendisi karşılaması gerekmektedir. Peki bu düzenlemelerin sadece kültürel bakış açısıyla hazırlanıp, bilimsellikten yoksun olması ne gibi sorunlara yol açmaktadır ve çözüm ne olmalıdır? Aslına bakarsanız 18 yaş üstü ve medeni hal kriteri tamamen kültürel dayatmalardan dolayı getirilmişse de aşının bilimsel anlamda 18 yaşından önce yapılması daha etkili görülmektedir. Hem kız hem de erkek çocukları için erken yaşta yapılan aşılamalar hayat kalitesini arttırmakta hatta bireylerin sağlık ve yaşam hakkını korumaktadır.

Hukuki zeminde tartışacak olursak, kişilerin kanun önündeki eşitliliği ve yaşam hakları gözetilerek verilecek olan sağlık hizmetlerinde herhangi bir şart koşulmaması esas alınmalıdır. Aşılama için yeterli bütçesi olan veya olmayan her kadının işbu hakları koruma altına alınmalıdır. Ülkemizde aşı masraflarının yetkili kurumlarca karşılanmasına yönelik defalarca kez dava açılmış ve rahim ağzı kanserinin ölümcül olduğu gözetilerek emsal kararlara imza atılmıştır. Bu kararlar ışığında bireyin ödemiş olduğu ücretin faiziyle davalıdan alınması dikkat çekmiştir. (Emsal Karara Yönelik Örnek: İstanbul 22. İş Mahkemesi 2022/7E)

Ücret iadesi davalarında dikkat edilmesi gereken husus; eğer aşı olduysanız ve ücreti kendi cebinizden ödeyip hakkınızı korumak için dava açmaya hazırsanız elinizde delil olarak reçetenizi ve aşı için yapmış olduğunuz ödemenin faturasını bulundurmanız gerekmektedir. Aksi takdirde hpv aşısı olduğunuzu kanıtlayamayabilirsiniz, her ihtimali düşünmek zorundasınız. Ödeme yapması beklenen kuruma karşı açılacak olan davada yetkili olan mahkemeye bakacak olursak, İş Mahkemelerinde görülmesi hususu esastır. Kanser ilaçları içinde aynı şekilde Genel Sağlık Sigortası Kanunu 101. madde kapsamında İş Mahkemeleri yetkili kılınmaktadır. Konu ile ilgili siyasilerden de gelen çeşitli açıklamalara yer verecek olursak;

CHP Ankara Milletvekili Gamze Taşcıer:

“SGK, aşıyı Ulusal Aşı Takvimi’ne almadığı sürece mahkeme kapılarında haklarımızı arayacağız. 2 bin 500 Türk Lirası olan aşının parasını ödemeyen SGK, her bir dava için 20-25 bin Türk Lirası ödeyecek. Bir aşının davayla kazanılarak ödenmesi yerine 10 kadını aşılama şansı var. Sağlık haklarının teslim edilmesi sağlanana kadar hem TBMM hem mahkemelerde mücadele vermeye devam edeceğiz.”

• Derneklerin Yaptığı Son Çalışmalar:

"Önce Çocuklar ve Kadınlar Derneği, HPV aşısının ulusal bağışıklama programına dahil edilmesi ve HPV aşısının herkes için ücretsiz olması için imza kampanya yürütüyor."

Bunun yanı sıra gelen tepkilerden ötürü Sağlık Bakanı Fahrettin Koca'nın da süreci tekrar değerlendireceği ve aşının karşılanması için koydukları şartları tekrar ele alabilecekleri söylenmektedir. Gelişmeler oldukça sizleri bu platformdan bilgilendirmeye çalışacağım sağlıklı günler dilerim.

Kaynakça:

https://m.bianet.org/bianet/saglik/253788-kadinlardan-hpv-asisi-icin-hukuk-mucadelesi