I, Daniel Blake Filmi ve Bürokrasinin İşleyişi

Ben Daniel Blake filmi, Daniel'in çalışırken kalp krizi geçirmesinin ardından işe dönme mücadelesini anlatan 2016 yapımı bir dram filmidir. Daniel bu süreçte birçok bürokratik sorunla karşı karşıya kalıyor ve ülkedeki sosyal güvenlik kurumlarıyla devamlı iletişim halinde olmasına rağmen talep ettiği yardıma bir türlü ulaşamıyor. Bu sırada kendisi devlet yardımına da ihtiyaç duyan Katie ile tanışıyor bu noktadan itibaren, film bu ikilinin bürokratik sorunlarla başa çıkmak için gösterdikleri çabaları bize aktarıyor.

Bürokrasinin tanımı, işleyişi ve devlet ile birey arasındaki bağlantıya dair birçok yaklaşım vardır. Bu yaklaşımların çoğu bürokrasinin işleyişinde bazı problemler olduğunun farkındadır. Filme baktığımızda, bu sorunların sadece belirli bir ülkede değil evrensel bir şekilde de var olduğunu görüyoruz. Genellikle yardıma ihtiyacı olan insanlar bu yardıma olması gerektiği gibi kolaylıkla ulaşamıyor. Filmde, Daniel'in sahip olduğu haklara ulaşabilmek için yoğun bir uğraş verdiğini görüyoruz. Bu noktada bürokrasiyi bir sınıf meselesi olarak değerlendirirsek tek başına bir sınıf olmamasına rağmen bürokrasi bir sınıf katmanıdır. Bu değerlendirmenin sebebi filmde de görebileceğimiz gibi haklarına ulaşmak için çabalayan insanların toplumun ciddi bir parçasını oluşturmalarıdır. Daniel ve Katie her ikisi de toplumun nispeten daha iyi yaşam koşullarınsa sahip bir sınıfının üyeleri değiller ve bürokrasinin getirdiği zorluklarla yaşamak zorundalar. Eğer toplumun başka bir sınıfına mensup olsalardı belki de bürokrasiden medet uman değil, bürokrasiyi yönlendiren insanlar olacaklardı.

Peki bürokraside toplumun alt sınıflarının yaşadığı sorunlar ve bu sorunların nedenleri nelerdir? Filmden örnekler vermek gerekirse, her şeyden önce Daniel ne kadar uğraşırsa uğraşsın sorunlarını aktaracağı bir muhatap bulamıyor. Öte yandan, Daniel geride bıraktığı notta insanların enstrümantalize edildiğini söylüyor. Bu durum aslında çoğumuz günlük hayatında karşılaştığı bir durum çünkü şu an yaşadığımız toplumlarda insanlar kolayca piyasa koşullarına indirgeniyor ve insani değerleri arka plana atılır. Ve son olarak bahsettiğimiz sorunlardan en önemlisi, sistemin çözüm üretmek üzerine kurulu olmadığını hissetmemiz. Örneğin Daniel de filmde temyize gidebileceği yazılı karar elinde olmasına rağmen rağmen devlet yardımına ulaşamadığı için saatlerce telefon bekliyor. Tüm bunlara bakarak bürokrasinin ne kadar eksik çalıştığını ve çözüm üretmede yetersiz kaldığını görebiliyoruz.

Bütün bunların nedenlerini filmde de anlatılan İngiltere örneği aracılığıyla da açıklayabiliriz. Çalışamayan kişilere sağlanan gelir desteğinin yerini 2008 yılından bu yana İngiltere'de istihdam ve destek ödeneği programı almıştır. Bu yeterlilik için çalışma kapasitesi değerlendirmesi zorunlu hale getirilmiştir. Bu değerlendirmenin sonuçlarına göre yardım ödemelerinin alınıp alınmayacağı veya işe dönülüp getirilmeyeceği belirlenir. Değerlendirmede başarısız olanların iş arama girişiminde bulunmaları beklenir. Böylece, daha fazla yardım almak isteyenlerin işgücü piyasasına bağlanması hedeflenmektedir. Gelen kişileri işe yerleştirerek istihdam düzeyinin artırılması ve refah sistemi kültürünün değiştirilmesi istenmektedir. Böylece, ödemeye dayalı finansal bağımlılık yerine istihdam teşvik edilebilir. Bunun için sistemin koşulları daha da arttırılmış ve özel sektör doğrudan sisteme entegre edilmiştir. Tüm bu eksikliklerin arkasında kâr eden bir şirket olarak hareket eden devlet görülebilir.

Bu noktada, bürokrasiye karşı bazı liberal görüşler devreye giriyor ve bunların doğru olduğunu söylüyor. Liberaller toplumu birey üzerinde anlamlı kılar, bu nedenle bürokrasi devletin bireyin özgürlüğüne müdahalesi olarak görülebilir. Ancak ben bu görüşe katılmıyorum. Filmde de izlediğimiz gibi, özelleştirme her şeyi daha da kötüleştiriyor. Bürokrasinin işleyişinde bazı hatalar ve sorunlar olabilir. Ancak, başlangıçta söylediğim bu sınıf toplumunda, bürokrasinin kaybolduğu düşünülemez. Günümüz modern devletlerinde bürokrasi ile yaşamak zorundayız. Filmden ve İngiltere'nin yardım sisteminden anlayabildiğimiz gibi, özelleştirme asla bir çözüm değildir.