İletişim Nedir? Çeşitleri Nelerdir?

İletişim, kişiler arasında yer alan düşünce ve duygu alışverişini yansıtan bir terim olarak kullanılır. İletişim insanlar arasındaki anlamları ortak kılmaktır. Bir başka tanıma göre iletişim canlı cansız bütün varlıkların arasında kurulan her türlü alışveriştir. Aynı zamanda bu olgunun nasıl oluştuğunu ve aşamalarının neler olduğunu sebep ve sonuçlarının neler olduğunu anlatan bilim dalıdır. 

İletişim insanlık tarihi ile başlayan bir süreç ve olgudur. İnsan varoluşundan itibaren birbiriyle bir şekilde iletişim kurmuşlardır. Çıkardıkları sesler veya bir takım işaretlerle başlayan bu süreç ilk çağlarda mağaralara, taşlara ve kayalara çizilen çizgilerle devam etmiştir. Yazının icadı ve çoğaltılması ile de farklı şekillere evrilmiştir. Dilin gelişim süreci iletişim sayesinde olmuştur. 

Dil içeri doğru açılan kapı gibidir, karşısındakini iletişime davet eder. İletişim sadece dil ile de yapılmaz elbette ancak en güçlü aracı dil ile yapılan iletişimdir. İnsan bir değil çok kişidir. Kendi içinden birçok kişi-kişilik barındırır. Örneğin bir kadın ,hem kadın hem öğrenci hem ev hanımı hem anne olabilir. İnsan bu yüzden çok kişidir ve iletişim kurmak için bir kişiye de ihtiyaç duymaz. İçindeki bu kişilerle de iletişim kurabilir. En az iki kişiye ihtiyaç yoktur, insan tek başınayken de iletişim gerçekleştirebilir.

İletişim tanımlarına örnekler;

‘İletişim, bilginin, fikirlerin, duyguların, becerilerin, vb. simgeler kullanılarak iletilmesidir.’ (Berelson ve Steiner) 

‘iletişim mesajlar aracılığıyla gerçekleştirilen toplumsal etkileşimdir.’ (Gerbner)

‘İletişim, insanların birbirleri ile olgu değiş tokuşunda bulunduğu geniş bir alandır.’ (Redfield)

İletişim olgusunda beş temel öge vardır. Bunlar:

1. Kaynak/verici (mesajı gönderen ya da başlatan)
2. Alıcı (mesajın hedefi)
3. Mesaj/ileti (aktarılan, verilen bilgi, tutum ve davranış)
4. Kanal (mesajı ileten ortam)
5. Geribildirim (mesajın alıcı tarafından alınıp alınmadığı)

Tam bir iletişimden ve sürecinden söz edebilmek için bu beş ögenin bulunması gerekir.

İLETİŞİM TÜRLERİ

İletişim çeşitli özelliklere göre türlere ayrılır. Bu özellikler; iletişimde bulunan tarafların hangi ortamlarda, hangi kanalları kullanarak mesajları gönderip aldıkları, araç kullanıp kullanmamaları, verici ve alıcının konumları, sayıları, iletişim amacı gibi özelliklerdir.

1. Sözlü-Yazılı-Sözlü Olmayan (sözsüz) İletişim

Hangi ortamlarda/hangi kanallarla yapıldığına göre sözlü, yazılı ve sözlü olmayan iletişim olarak üçe ayrılır.

1.1.Sözlü İletişim

Duygu ve düşüncelerin söz ile aktarıldığı en eski ve en etkili iletişim türüdür. Sözlü iletişim tarafların birbirini anlayacak dil ile yapılır. Dil ise sembollerle aktarılır. Sembollerin, söylenmesi gereken şeyi temsil etmesi gerekir. Ortak semboller kullanıldığı iletişim gerçekleşmiş olur. Semboller farklılaştığında iki kişi arasındaki iletişimi üçüncü kişi yani tercüme yine getirmiş olur. 

Sözlü iletişimin özellikleri:

• Temel söz varlığının kullanılması: kişinin dilinin alıcı tarafından anlaşılması için temel söz varlığının kullanılması gerekir. Temel söz varlığı, bir toplumun yüzyıllar boyu kullandığı dildir.
• Yabancı sözcüklerin kullanılması: yabancı sözcük kullanmanın zorunlu olduğu durumlarda kelimenin anlamı yaygın olarak bilinmiyorsa , bu tür yabancı sözcüklerin açıklanması gerekir.

1.2.Yazılı İletişim

İletinin/mesajın yazılı olarak yine sembollerle aktarılmasıdır. İletişimin olabilmesi için okuma, yazma ve yazılanı anlatabilme becerilerinin olması gerekir. Burada da yine temel dil varlığı kullanılır. Sözlü iltişime göre söz dizini açısından farkı vardır. Bu tür iletişim, mektup, faks, kart, davetiye, SMS gibi. 

1.3. Sözlü Olmayan İletişim

Sözlü iletişimi desteklemek için kullanılır. Baş, yüz, el-kol, gövde, bacak veya ayakların hareketleri ve duruşu, giyimi, saçı, takısı, makyajı gibi özellikleri kapsar. Bunların tümü vücut iletişimi olarak adlandırılır. 

   2. Yüzyüze-Uzaktan İletişim

İletişimde bulunan iki tarafın; verici ve alıcının aynı ortamda bulunup bulunmamasına göre yapılır.

2.1. Yüzyüze İletişim

Verici/kaynak ile alıcı/hedef arasında herhangi bir araç kullanılmadan ve aynı ortam içinde yapılan iletişimdir.

Bu iletişim türünde hem sözlü hem sözlü sözlü olmayan iletişim kullanılır. Geribildirim ögesi bu iletişim türünde anında olur. Bu yüzden bu iletişimde başarı yüksektir. 

2.2.Uzaktan/Araçlı İletişim

Verici ve alıcı birbirini görmeden herhangi bir iletişim aracını kullanarak gerçekleştirdiği iletişim türüdür. Bu iletişim türü iletişimde bulunanların sayısı, alıcının sayısı, bulundukları ortam, amaç gibi özelliklere göre değişir. Çeşitli iletişim araçları ile, depolama araçları ile, kitle iletişim araçları ile ve internet yolu ile yapılan iletişim olarak gruplandırılabiliriz.

3.Görsel-Sessel İletişim 

İletişimin göze, kucağa ve hem göze hem kulağa seslenmesine göre ayrılır.

3.1. Görsel İletişim

Bu iletişim türüne göre geçen mesajların algılanmasında doğrudan görsellik vardır. Birey bu mesajları görerek gözü ile algılar. Bu görsel mesajlar, yazı, fotoğraf gazete, dergi, kitap gibi basılı iletişim araçları olabileceği gibi hareketli görüntüler de olabilir.

3.2. Sessel İletişim

Bir kısım mesajlar ise sadece kulağa, duyma organına seslenir; ses ile insan sesi ya da bir müzik yoluyla gelir ve sözlü geribildirimde bulunulur. Buna sözlü iletişim de denir. Burada iletişim sözlü olabildiği gibi ses ile de olur. 

İletişimin Bağlamına Göre İletişim Türleri

İletişimin bağlamına, çerçevesine ve kimler arasında meydana geldiğine göre bakılarak gruplandırılır. Bu tür gruplandırmada 8 farklı iletişim türü görülmektedir. Bu türler şöyledir:

• İçsel iletişim: Kişinin kendi içindeki iletişim yada içe dönük iletişim olarak söylenir.iletişim olgusunun ilk başladığı yer düşünmedir. Düşüncenin başkasına aktarılmadan önce kişinin kendiyle konuşması içsel diyalogdur. 
• Kişilerarası iletişim: Tam bir iletişim olgusu ve sürecin yer aldığı, insanlar arasında yapılan iletişimdir. Bunun için biri verici biri alıcı olmak üzere iki kişiye ihtiyaç vardır. Aynı zamanda bir kodlayıcı bir de kod açımlayıcı vardır. 
• Grup/takım iletişimi: Küçük gruplarla, takımlarla yapılan iletişim türüdür. Gerçekte hem kişilerarası iletişime hem de örgütsel iletişime girer. 
• Halk/kamu iletişimi: Geniş halk topluluklarında yer alan iletişim türüdür. Özellikle kamuya mesajı olan kişilerin kullandığı türdür. 
• Örgütsel iletişim: Bir örgütün, kurum ya da kuruluşun içerisindeki iletişim yöntem ve teknikleri ile o örgütün dışla olan iletişimini ya da geniş anlamıyla halkla ilişkilerini kapsar. Genelde iş yaşamında kullanılır. Genel olarak hiyerarşik iletişim türüne girer. Bunun anlamı çoğunlukla ast-üst ilişkisi içerisinde gerçekleşen bir iletişimin varlığıdır.
• Kitlesel iletişim: İletişimin kitle iletişim araçlarıyla yapılan bir çeşididir. Günümüzde kısaltılmış adı ile medya olarak adlandırılır. Yüzünüze ya da diğer iletişim türleri ile ulaşılamayan çokluktaki kişilere kitle iletişim araçları kullanılarak mesajlar aktarılır.
• Kültürlerarası iletişim: Birbirinden farklı yapıdaki kültürlerin arasında yapılan iletişim türüdür. Bu tür iletişimde verici ve alıcı aynı kültürün insanları değil farklı kültürlerin insanlarıdır. 
• Uluslararası iletişim: İletişim piramidinin en üstlerinde yer alır. Konu amaç ve uluslararası yazılı ve sözlü dilin kullanılması bu iletişim türünün farklılığıdır. Diplomatik dil kullanılır. 

KAYNAK

Gökhan Yavuz Demir-Dilin Belirsizliği