İnsan Geleceğini Nasıl Kurar?

İlber Ortaylı’nın bir profesör edasından çok, yaşam tecrübelerini gelecek nesillere aktarmak isteyen bilge kişiliğine daha fazla aşinayızdır. Birçok kitabında olduğu gibi bu kitabında da önemli konular üzerinden bizlerle sohbet ediyor. Gelin birlikte ‘İnsan Geleceğini Nasıl Kurar?’ kitabını inceleyelim:

‘İnsan Geleceğini Nasıl Kurar?’ kitabında genel olarak günümüz sorunlarının üzerinde yoğunlaştığını görürüz. Geleceği inşa etmek, medeniyet, kültür, tarih, yetenekler, toplumun kendini devam ettirmesi, ilham, umut, insanın kendinden güç alması gibi konu başlıkları ile hayat tecrübelerini ve bilgeliğini bizimle paylaşıyor. Kitabın belki de en önemli ayrıntılarından biri geçmişi, şimdiyi ve geleceği birlikte ele alması. Geçmiş tecrübeler, şimdiki yaşantılar ve gelecek beklentiler kendi içindeki kaosunu yansıtmaksızın bir bütün olarak biz okurlara sunuyor.

Kitap Bölümleri Hakkında Detaylı İnceleme:

Yazar, birinci bölümde kitaba dikkat çekici bir alıntı ile başlıyor:

‘Çoğu insanın yol açmaya cesareti yoktur. Ya sağa döner ya sola; üçüncü bir yoldan yürümek istemez. Hep hazır yola sapmaya çalışır. Kendi taş yol döşeme gayretini bir türlü sarf etmez. Bu bir cüret, cesaret meselesidir. Ama şunu bilin ki azizim, hayatta ancak kendi fillerini Alp Dağı'ndan aşıran, aşırmayı düşleyen insanlar başarılı olur.’

İnsanın kendini inşa etmeden geleceğini inşa etmesi oldukça zordur. Bu yüzden yazar söyleşide ilk olarak ‘İnsan Kendini Nasıl İnşa Eder?’ sorusuna cevap aramayı tercih etmiştir. Kişilik inşası ile başlamak geleceği daha sağlam inşa etmeyi sağlayacaktır. İlber Ortaylı kişilik inşasından bahsederken geleceğimiz hakkında ‘plansız ve adeta piyangodan çekilmiş gibi kararlar vermemize’ dikkat çeker. Plansız yol almak keşkelerin en önemli sebeplerinden birisidir. Hayatta hiç ’keşke’ dememek mümkün değildir fakat doğru kararlar ile bu keşkelerin sıklığı düşürülebilir. Bu bağlamda ele aldığımızda özellikle birçok genç için ‘İnsan Kendini Nasıl İnşa Eder?’ bölümü oldukça önem arz etmektedir. 

Elbette, sadece kişiliğimizi inşa etmek geleceğimizi kurma konusunda yeterli değildir. Yeteneklerimizi keşfetmek bu konuda dikkat çekmemiz gereken diğer önemli konu başlığıdır. Peki ya geleceğimizi yeteneklerimiz doğrultusunda inşa etmek için neye dikkat etmemiz gerekir?

Toplum popülaritesi, reklamlar, para, günün modası yeteneğimizi keşfetme konusunda bize yol gösterebilir mi? Bu soruyu İlber Ortaylı cevaplıyor ve ‘içimizdeki yaratıcı periye’ dikkat etmemiz ve onun söylediklerine kulak asmamız gerektiğini söylüyor. Herkesin yaratıcı perisi kendisi için biricik olduğundan onu dışsal dürtüler ile bulmaya çalışmak bizi yeteneklerimizi bulma konusunda sekteye uğratabilir.

Sadece kişiliğimiz ve yeteneklerimiz bu konuda tatmin edici bir şimdi ve gelecek inşa etmek için yeterli olmayacaktır. İnsanın psikolojik olduğu kadar sosyolojik bir tarafının da olduğunu fark etmek gerekir. Bu sebeple yazar bir diğer önemli konuya odaklanır: Toplumun kendini nasıl devam ettireceği konusu. İlber Ortaylı bu konuda ‘ayakta kalma inadı’ toplum devamlılığının en önemli göstergesi olduğunu söyler. Toplum kendini nasıl devam ettirir sorusu aynı zamanda kişi kendini nasıl devam ettirir sorusunu da içinde barındırır. Kişiliğimiz, hayatı idame ettirme şeklimiz toplumun devamlılığı için en önemli etkendir. Yazar, muhatap olmamız gereken ilk sorunun ‘Biz kendimizi nasıl devam ettiririz?’ olması gerektiğini belirtir. Tüm gayretimiz de bu soru üzerinden şekillenmelidir.

Geleceğin İnşasında İki Önemli Duygu: İlham ve Umut

Tüm bunları yapabilmek için elbette iki önemli olgu bizimle olmalıdır: ilham ve umut. Peki bunları nerede arayacağız ya da nerede bulacağız? 

İlham bulmak için tarih bilincine sahip olmanın üzerinde durur yazar. Tarihteki önemli şahsiyetlerin hayatı hakkında bilgi edinmek başımıza gelen birçok şeyin ve yaşadığımız birçok sorunun aslında geçmişte birçok insanın da yaşadığını bilmek ve tecrübelerden ders çıkarmak için oldukça önemlidir. İnsanın hayatta her şeyi tecrübe etmeye zamanı ve imkanı bulunmayabilir. Bu yüzden tarih okumaları yapmak, tarih bilinci olan insanlarla sohbet devamlılığı ‘ilhamın inşası’ konusunda bizlere yol gösterecektir. Doğu ve Batı olarak ayırdığımızda, Doğu’nun yüzeysel bilgi ile yetinmesi noktasında yazar bizlere siteminden bahseder. Yüzeysellik ve derine inmeme arzusu ilham alma noktasında olumsuz etkilere sahiptir.

Umut ise kendi kişiliğimizin yanında yaşadığımız toplumla da ilgilidir. Bu yüzden yazarın bu konuda söylediklerine kulak vermek oldukça önemlidir:

‘Toplumun tenkitçi olması lazım. Yönetenleri devamlı takip edip mercek altında tutması lazım. Buna çok dikkat edeceksiniz ve kendinizde bir ödev olarak göreceksiniz. Çok önemlidir. Küçük insanlarla yöneticiler, küçük menfaatlar için aynileşmeye başlarsa orada yolsuzluk, irtikâp, rüşvet, ahlaksızlık düzeni hâkim olur. Bu biraz da bezginlikle ilgilidir. Herkes güya kendi gemisini kurtarmaya bakar ama aslında kimse hiç bir şey kurtaramaz. Çünkü fırtına gittikçe artmaktadır. Sizin takanız da o fırtınadan kurtulmaz. Yapılacak tek iş fırtına ile takanın dengesini tutturmak ve idarecilerin ne zaman ne yapacaklarını kurala bağlamaktır.’

Genel olarak ele aldığımızda ‘İnsan Geleceğini Nasıl Kurar?’ Kitabını okumak bize hayat yolunda önemli bir yol gösterici niteliğinde olacaktır.