İsrail Sinemasından Öneriler

Genelde Filistin meselesi ve siyasi çatışmalarla adını duyduğumuz İsrail ülkemizde çoğu kişi tarafından terör estiren işgalci bir devlet olarak biliniyor ama çoğumuzun göremediği veya görmek istemediği yanları da var, her ülke ve toplum gibi. Sanat söz konusu olduğunda medyada bize gösterilen yanı bırakma zamanı gelmiştir çünkü sanatın olduğu yerde bir dert, bir anlatı, bir his ve eleştiri söz konusudur. Birden fazla etnik köken, millet, din ve kültüre sahip İsrail'in karmaşık yapısı beyaz perdeye de yansımıştır. İsrail sinemasına baktığınızda sadece medyada gösterilen çatışmaları görmezsiniz, insan olmayı ama insana biçilen kimlikler arasında sıkışmayı görürsünüz. Tabuları, yasakları, onca kargaşaya rağmen birbirine tutunmaya çalışan insanları ve onların kurdukları bağları görürsünüz. Ben de size batı ve şark kültürleri arasında sıkışmış bir ülke olan İsrail'i sineması aracılığıyla tanıtmak için bir liste hazırladım.

1-Beşir'le Vals

Çok ses getiren ve birçok ödüle sahip olan Beşir'le Vals'ın senaryosunu, yapımcılığını ve yönetmenliğini Ari Folman üstlenmektedir. Film antimilitarist bakış açısıyla ele alınıp İsrailli bir askerin İsrail-Lübnan savaşında yaşadığı bunalıma ve kendi iç sorunlarını çözme/keşfetme sürecini ele alıyor.

2-Motivasyon Sıfır

Yönetmenliğini ve senaryosunu Talya Lavie'nin üstlendiğin 2014 yapımı ödüllü kara mizah filmidir. Film 18 gibi genç yaşlarında orduya katılan bir grup arkadaşın evlerinden uzakta, çölde askerlik görevini yaparken yaşadıkları gündelik hayata ve daha eğlenceli-merkezi bir yere atanmak için kurdukları hayallere odaklanıyor aynı zamanda ergenliğinin son dönemlerinde olan ve erken erişkinlik dönemine geçmekte olan İsrailli genç askerlerin hayata bakış açılarına, bulundukları ortam ve yaş grubundan dolayı uğraştıkları sorunlara ve iç dünyalarına ışık tutuyor.

3-Baloncuk

Tel Aviv, Orta Doğu'da yaşayan biri için lgbt hakları açısından en açık görüşlü ve güvenli yer olsa da yaklaşık 20 sene öncesini düşündüğümüzde pürüzlerin çok daha fazla ve sıkıntılı olduğunu söyleyebiliriz. Hele ki bu homoseksüel ilişkinin bir tarafı İsrail askeri diğer tarafı ise Filistinli bir gençse... Yönetmenliğini Eytan Fox, senaristiliğini ise yine Eytan Fox ve Gal Uchovsky'nin üstlendiği film Tel Aviv'de bohem bir hayat yaşayan dört ev arkadaşının hayatlarını hem toplumsal cinsiyet açısından hem de kültürel açıdan ele almaktadır.

4-Limon Ağacı

Filmlerinde çoğunlukla Yahudi ve Arap toplumu arasındaki gerilimi dramatik açıdan ele alan Eran Riklis bu filminde de ''ulusal güvenliği tehdit edici unsur'' olarak görülen limon bahçesini kurtarmaya çalışan Filistinli bir kadının (Selma) hikayesini ele alıyor. Yıllardır İsrail ve Batı Şeria sınırında limon baheçlerine bakan Selma eşini kaybetmiştir ve çocukları yanında değildir. Limon bahçesi ve onun içindeki ağaçlar Selma'nın bağ kurduğu ve onun yanında olan sayılı şeylerdir ama İsrail Savunma Bakanı eşiyle birlikte bu sınıra yerleştiğinde bahçenin görüşü kapaması sebebiyle limon ağaçları tehdit olarak görülmüş ve yok edilmek istenmiştir. Selma bu süreci dirençle karşılamış, davası uluslararası boyuta ulaşmış ve tuttuğu Avukatına aşık olmuştur bunun yanı sıra bakanın eşi (Mira) de Selma'ya karşı bir sempati beslemektedir. Film boyunca Selma'nın aşkından dolayı yaşadığı mahalle baskısına, limonlarıyla kurduğu bağa, yalnızlık hissine ve bu hissi biraz da olsun iyileştiren ağaçlarını kaybetmemek için verdiği mücadelesine, Mira'nın sözde ''düşman'' olmalarına rağmen Selma'ya karşı sempati ve anlayış beslemesine ve etnik kökenden önce insanlığın getirilerine şahitlik edebilirsiniz.

5-Jeruzalem

''Cehenneme açılan üç kapı vardır; biri çölde, biri okyanusta ve biri Kudüs'dedir.'' (Jeremiah 19, Talmud)

Filmin fragmanında bu yazıyla karşılaştığımda ve filmden aynı anda bir papaz, bir haham ve bir imamın ele geçirilmiş bir kadını birlikte kurtarmaya çalıştıklarına dair bir sahneyi gördüğümde beklentilerim çok yükselmişti. Senaryo ve yönetmenliğini Doroz - Yoav Paz kardeşlerin üstlendiği Jeruzalem bir korku filmi. Listeye girme sebebi ise dini ögelere yer vermesi ve Kudüs'de geçiyor olması. Maalesef ki film benim açımdan fragmandan sonra beklentilerimin altında kaldı, daha çok zombi filmi izliyormuş gibi hissettim yine de az çok Kudüs atmosferi görmek, bazı dini ögelere şahit olmak isterseniz çerezlik olarak gidecek bir film.

6-Bandonun Ziyareti

İsrail, Fransa ve Amerika Birleşik Devletleri ortak yapımı olan film Eran Kolirin tarafında yazılıp yönetilmiştir. Birden fazla ödüle sahip olan film Petah Tikva'da açılan Arap kültür merkezinin açılışı için İsrail'e davet edilen Mısırlı bir bando takımının bir karışıklık yüzünden kaybolup çöle düşmelerini ve orada cafe işleten Dina'nın evinde konuk olmalarını ele alıyor.

7-Suriyeli Gelin

Eran Riklis'in diğer bir dram filmi olan Suriyeli Gelin tıpkı Limon Ağacı gibi yönetmenin tarzını yansıtan filmlerinden biridir. Film Golan Tepelerindeki bir Dürzi köyünde geçmektedir. Arap-İsrail çatışmasındaki politik durumların aileleri nasıl parçaladığını ve özel hayatlarını ne kadar sert bir şekilde etkilediği gerçekliğini tokat gibi vuran filmlerden biridir.