Kadın Gladyatörler
Arenada dövüşen Romalı kadınlar hakkında neler biliyoruz?
Ataerkil toplum yapısı ile bilinen Romalıların kadına atfettiği tüm rol ve özelliklerin dışında kalan gladyatörlük, genellikle kölelerle ve toplumun alt tabakasına mensup kişilerle özdeşleştirilmiş bir meslekti. Bu nedenle kadın gladyatörler hem cinsiyet rolü hem de sınıf kavramını barındıran ve farklı katmanları olan ilginç bir konu.
Evliyse kocasının, değilse de babasının iradesi altında yaşayan Romalı kadınların gladyatör olup ün ve paraya kavuşmak istemesi ve bunun, bir döneme kadar, yasalarla önlenmemiş olması ilginçtir. Tüm bunların üstüne, zengin ve elit kadınların da arenada olmayı seçebilmeleri bir miktar daha hayret uyandırmakta. MS 11'de senatodan geçen bir yasa ile 20 yaş altındaki köle olmayan kadınların arenadaki gösterilere katılması yasaklanmış ve 200 yılına gelindiğinde Septimius Severus bu yasağı tüm kadınlar için genişletmiş. Bu demek oluyor ki, yasaklar gelmeden önce, Roma dünyasında her sınıftan kadının arenada dövüşebildiği uzun bir dönem yaşanmış.
Roma tarihçileri arasında kadınların gladyatörlük yapıp yapmadıkları konusunda fikir birliği sağlanamamıştır. Ancak köle veya özgür olsun, alt sınıf veya seçkin sınıftan gelsin, kadın gladyatörlerin varlığına dair göz ardı edilemeyecek yazılı ve arkeolojik kaynaklar mevcut. Yukarıda bahsedilen yasaların yanı sıra Juvenal, Tacitus, Suetonius ve Cassius Dio gibi yazarların kadın gladyatörlere değindiği yazılar da bulunmakta. Bu kayıtlarda kadınların arenada bulunmasının pek yakışık almadığı, özellikle üst sınıftan kadınların gladyatörlük yaparak itibarlarını yitirdikleri belirtiliyor.
Bugün British Museum'da yer alan mermer bir kabartma, kadın gladyatörlerin mevcudiyetini gözler önüne seren ilgi çekici bir eser. Halikarnassos Antik Kenti'ndeki kazılarda bulunan ve MS 1. veya 2. yüzyıla tarihlenen kabartmada, Amazon ve Achillia isimlerinde iki kadın gladyatör tasviri görülüyor. İsimlerini mitolojiden alan bu gladyatörler kılıç ve kalkanla kuşanmış halde ve saldırı pozisyonunda tasvir edilmiş. Kabartmanın alt köşelerine ise izleyicileri temsilen iki kafanın yerleştirilmiş olduğu görülür.
Görsel: İki kadın gladyatörü konu alan mermer kabartma (TimeTravelRome via Wikimedia Commons)
Arenada kadınların savaşmasının yaygın bir gösteri türü olmayıp normal veya olağan gösterilerin yanında farklılık teşkil etsin diye sunulan bir eğlence hizmeti olduğu düşünülüyor. Ayrıca, kadın gladyatörlerin erkekler gibi bir okulda eğitim görmedikleri, dövüşlere özel derslerle hazırlandıkları tahmin ediliyor. Dahası, kadın gladyatörlerin arenada erkeklerle savaşmayıp kendi aralarında dövüştüğüne inanılıyor.
Kaynaklar
“Amazon and Achillia: Female Gladiators in the Roman Empire.” Ancient Herstories, https://ancientherstories.com/amazon-and-achillia-female-gladiators-gladiatrix-roman-empire/.
Mark, Joshua J.. "Female Gladiators In Ancient Rome." World History Encyclopedia. World History Encyclopedia, 05 Apr 2018. Web. 11 Dec 2022.
“Relief: British Museum.” The British Museum, https://www.britishmuseum.org/collection/object/G_1847-0424-19.