Kamuoyu ve Medya

Kamuoyu kavramı içinde sözü edilen “kamu”, bir sorun etrafında birleşmiş, farklı çözüm önerileri olan ve fikirlerini yarıştıran bir grup insanı ifade eder. “Kamuoyu” kavramı ise bu grubun (kamunun) çoğunluğu tarafından benimsenen, kabul gören fikir, kamunun genel kanaati olarak tanımlanabilir. Bu kanaatin oluşmasında etkili olan birden çok faktör vardır. Bunların arasında kişisel faktörlerin yanı sıra, ideoloji, kültür, siyasal kurumlar, din gibi kişinin ve dolayısıyla kamunun kanaatini (kamuoyunu) etkileyen çevresel faktörler bulunur. Kitle iletişim araçları da kamuoyunu etkileyen çevresel faktörlerden biri ve belki de bilgiyi hızlıca kalabalık gruplara ulaştırabilme özelliğinden dolayı en önemlisidir.

Kitle iletişim araçları, teknolojideki gelişmeler sayesinde etki alanlarının her geçen gün daha da genişlemesiyle birlikte olayları ve yorumları büyük kitlelere yayma konusunda üstüne koyarak ilerlemiştir. Bu da kitlelerin kanaatlerine yön verebilme noktasında kitle iletişim araçlarının önemini arttırmıştır. (s.92)

Ancak her şeye rağmen kitle iletişim araçlarının kamuoyu oluşumuna etkisi, 1920’lerden 1940’lara kadar ana akım iletişim çalışmalarının gündeminde olan güçlü etkiler paradigmasının iddia ettiği gibi; pasif konumda olan alıcının medya tarafından gönderilen her bilgiyi içselleştirdiği, medyanın sınırsız etkileme ve davranış belirleme gücüne sahip olduğu bir boyutta değildir.

Bu etkinin hangi boyutta olduğunu tespit edebilmek amacıyla araştırmalar yürütülmüştür. Bu araştırma sonuçlarından elde edilen bilgilere göre; iletişim çalışmalarında 1940’lar ve sonrasında gündeme gelen sınırlı etkiler tezine yakın bir etki söz konusudur. Alıcı konuyla ilgili bir kanaate sahipse, kitle iletişim araçları bu fikrin pekişmesinde etkili olabilir (çünkü kişi buna meyilli olacaktır) ancak konuyla ilgili kanaatin değişmesi noktasında bireysel ilişkilerle desteklenmediği sürece tek başına başarılı olabileceği söylenemez. (ss.119-120)

Kitle iletişim araçları, kamuoyu oluşturmada tek başına mucizevi etkilere sahip olmamakla beraber; bu araçların “ne düşüneceğimiz” konusunda olmasa bile “ne hakkında düşüneceğimiz” konusunda bir etkisi olduğu açıktır. Ne hakkında düşüneceği kitle iletişim araçları tarafından belirlenen birey, üzerine düşündüğü konuda fikir alışverişi yapmaya başladığı noktada, kitle iletişim araçlarının fitilini ateşlediği kamuoyu oluşturma, bireysel ilişkilerle desteklenmiş olur. Böylece eğer bir tutum veya davranış değişikliği meydana gelecekse bunda kitle iletişim araçlarının etkisinden söz edilebilir.

Kitle iletişim araçlarının bir kamuoyu oluşturmak için propaganda amaçlı kullanıldığı ve bireysel ilişkilerle desteklendiği takdirde ne denli etkili olabileceğinin örneklerini tarihte görmek mümkündür.

“Radyo olmasaydı; Hitler, Hitler olabilir miydi?” sorusunu sormamıza imkan sağlayan, kitle iletişim araçlarının azımsanamayacak toplumsal etkileridir.

Kaynakça;

Bektaş, A., 1996, Kamuoyu, İletişim ve Demokrasi, Bağlam Yayınları, İstanbul