Kariyerizm: Bir Kariyerist Olabilir Misin?

Hepimiz başarılarla dolu bir kariyerimiz olsun isteriz öyle değil mi? Bunun için sadece çok çalışmak yeterli mi, ne dersiniz?

Latince “carrus (at arabası)” ve “carrera (yol)” kelimelerinden türeyen kariyer sözcüğü, Fransızca “carrerre (yarış yolu)”, İngilizce “career (meslek)” anlamlarını taşır. Türkçede ise yaşam, meslek ve iş kavramlarını ifade eder.

Kariyer, toplum içerisinde bireyin belirli bir statü, başarı ve güç gibi kazanımlar elde etmesidir. Günümüz iş dünyasında kariyer oluşturmadaki bu kazanımlar, iş hayatında karmaşık yapıda ilişkiler yaratırken kariyer kavramının sınırlarını da muğlaklaştırıyor. 

Kariyer inşa ederken çeşitli aşamalardan geçer ve en iyisini elde etmek için uğraşırız. Bu süreçte bazılarımız için sadece çalışarak ilerlemek zaman kaybı gibi görülebilir. Bu yazımızda iş dünyasında bireyler tarafından sıkça tercih edilen ancak ismen pek bilinmeyen bir kavramdan bahsetmek istiyorum sizlere: Kariyerizm.

Kariyerizm iş hayatında, kişinin iş performansını ve motivasyonunu göz ardı edip örgütsel ve sosyal ilişkilerinde kişisel çıkarını gözeterek davranış sergilemesi, bu yönde iş görmesi ve bu amaçla kariyerini planlaması olarak tanımlanır. Yani kariyerizmde temel mantık şudur: “Zafere giden yolda her şey mubahtır.”

Kariyerizmin Nedenleri

Kariyer inşa etmenin temel amacı iş yönelik başarı elde etmenin yanında belli oranda güç ve statü elde ederek bir sosyal kimlik oluşturmak olabilir. Bu süreçte işe yönelik hissedilecek herhangi bir belirsizlik bireylerin kariyerizme yönelmesine neden olan en önemli etkenlerden biri olabilir.

Kariyerizme neden olabilecek etkenleri ise şöyle sıralayabiliriz:

·       Günümüz iş dünyasında bireyler arası rekabet çoğu zaman acımasızdır. Rekabet koşulları nedeniyle istedikleri mevkiye gelemeyecekleri korkusu bireyleri kariyerizme yönlendirebilir.

·       Kariyerizme yönelmede bireyin sahip olduğu karakter, düşünce yapısı vb. ile örgütsel kütür ve iklim gibi örgütsel faktörler de önemli bir etkendir.

·       Özellikle kariyerlerine yeni başlamış olan genç yöneticilerin temel amaçlarının kariyer basamaklarını hızlı bir şekilde geçmek olduğu düşünüldüğünde, kariyerizme yönelmeleri muhtemeldir. Daha kıdemli yöneticilere göre aidiyet duyguları da düşüktür.

·       Duygusal açıdan istikrarsız olan çalışanlar kariyer ilerlemesi için performans dışı tutumları (yanlış beyan, manipülasyon vb.) sergilemeye ve kariyerizme yönelmeye meyilli olabilir.

·       Toksik liderler, çalışanların moral, motivasyon ve performanslarını olumsuz etkiler. Böyle bir durumda sadece performans ve liyakatle istediği yere gelemeyeceğini düşünen çalışan kariyerizme başvurabilir.

Kariyerist Kimdir?

Kariyerini inşa ederken kariyerizm unsurlarını kullanan kişileri kariyerist olarak adlandırabiliriz. Bir kariyeristin en temel özelliğinin basamaklarını tırmanırken Makyavelizm felsefesini temel aldığını görüyoruz. Bu felsefenin temelinde her şeyden ve herkesten şüphe duyma dürtüsü, manipülasyon ve başkalarını sömürme arzusu yer alıyor. Böylece kariyeristlerin etik ve ahlaki değerleri çok kolay göz ardı edebildiğini söyleyebiliriz.

Kariyeristler, performansa dayalı olmayan bir kariyer planı oluşturdukları için iş ortamlarında sosyal ilişkileri kullanarak ilerlerler. Bu sosyal ilişkilerin de derin olmasına özen gösterirler. Çünkü her yeni sosyal ilişki, ileride iş bağlantısı, gayri resmi bilgi kaynağı olabilir. Kariyerist bireyler için yetkinlik gereklidir ancak yeterli değildir bu nedenle sosyal ağları güçlü tutmak önemlidir.

Kariyerist bireyler, kısa vadeli hedefler belirler. Bu nedenle daha sık iş değiştirmektedirler. Ayrıca kariyer ilerlemesinde taktik olarak kendini acındırma, kendi önemini zorla kabul ettirme ya da işine sahip çıkmaya çalışma gibi davranışları sıklıkla gösterirler.

Sonuç olarak, çoğumuzun çalışma hayatında bir şeklide karşılaştığı ancak adını pek bilmediği olumsuz bir iş yeri davranışıdır kariyerizm. Bu davranışı önlemek tabi ki temelde bireyin inisiyatifinde ancak çevresel faktörler bir şekilde çalışanların kariyerizme başvurmasına yol açabiliyor. Kariyerizmi işletmelerde önlemek için yönetim, çalışanların performanslarına ve motivasyonlarına gereken önem verilmeli, çalışan ile yönetim arasındaki güven her daim korunmalıdır diye düşünüyorum. 

Peki siz bir kariyerist olabileceğinizi düşündünüz mü hiç?