Kazakistan'ın Cesur Kızı Khiuaz Dospanova ve Gece Cadıları

Khiuaz Dospanova, Sovyetler Birliği Hava Kuvvetleri'ne bağlı, tamamı kadınlardan oluşan 588. Gece Bombardıman Hava Alayı-namıdiğer Gece Cadıları- kurulmadan önce, daha çocukluğunda, Sovyet pilotların başarılarından etkilenip pilot olma hayalleri bulunan çalışkan bir öğrenciydi. Öyle ki henüz okul yıllarında, yerel bir uçuş kulübünden "yedek pilot sertifikası" dahi almıştır. Ortaokulu bitirdikten sonra Zhukovsky Hava Akademisi'ne başvurur; ancak yalınzca erkeklerin başvurularına açık olan bu kurum tarafından reddedilir ve tıp enstitüsüne girer.

Khiuaz Dospanova, tıp enstitüsündeki ilk yılını bitirdiğinde, 1941 yılının hemen başında, savaş Sovyetler Birliği'nde başlamıştır. Bundan kısa bir zaman sonra da Dospanova, kadınlardan oluşan bir hava alayının kurulduğunu öğrenir.

Sovyetler Birliği'nin ilk kadın pilotu-"Rus Amelia Aerhart" olarak da adlandırılan- Marina Raskova, Stalin'i ikna ederek sadece kadınlardan oluşan bir filo kurmaya görevlendirildiği sırada henüz kadınlar savaşta aktif olarak yer almıyordu; 588. Gece Bombardıman Hava Alayı, erkek askerler tarafından yadırganıp ciddiye alınmadıkları bir ortamda faaliyete geçti. Bu alaya kabul edilenlerin arasında Khiuaz Dospanova da bulunuyordu.

"Gece Cadıları", Almanların "588. Gece Bombardıman Hava Alayı"na taktıkları isimdi(Nachthexen). Buna sebep, hava karardıktan sonra taarruz uçuşlarına başlayan alayın düşman hedeflerine yaklaşırken hem irtifa kaybetmek hem de olabildiğince geç fark edilmek gayesiyle uçak motorlarını rölantiye almaları sonucu oluşan sesin yerdeki Almanlar tarafından cadı süpürgelerinin çıkardıkları sese benzetilmesidir.

Gece Cadılarının uçakları(Poliparkov Po-2), eğitim, zirai ve keşif amaçlarıyla kullanılagelen ve zamanın şartlarına göre dahi eski, çift kanatlı, açık kokpit uçaklardı. Ahşap gövdeden oluşan, hafif, zırhsız, yavaş, iki kişilik mürettebata sahip bu uçaklar mühimmat ile de donatılınca, kadın pilotlar uçuşları sırasında yanlarına paraşüt bile almıyorlardı ve zorlu hava koşullarında görevleri çok daha çetinleşiyordu. Lakin alayın bu uçaklarla çok önemli avantajları da bulunuyordu: Öncelikle hızları ve hafiflikleri sonucu hemen hemen her yerde iniş kalkış yapabiliyorlardı. Dönemin Alman avcı uçaklarına nazaran da oldukça yavaş kalan bu uçakların isabet bulması da ziyadesiyle zorlaşıyordu.

Khiuaz Dospanova alayın tek Kazak pilotuydu. Savaş süresince 300'den fazla sorti yaptığı ve alayda emniyet kemeri kullanmayan tek pilot olduğu biliniyor. Bir inişi sırasında alayın bir diğer bombardıman uçağıyla çarpışma yaşanıyor. Çarpıştıkları uçaktaki iki pilotla beraber kendi uçağındaki diğer pilot hayatını kaybediyor. Hastaneye kaldırılan Dospanova'nın da öldüğü zannediliyor; bir zaman sonra solgunlaşmayan bedeninden şüphelenilip hala hayatta olduğu anlaşılıyor. Bacaklarında kangren belirtileri görülse de doktoru ampütasyonu onaylamıyor. Öldü denilen Khiuaz Dospanova iyileşip kurtulmayı başarıyor ve arkadaşlarının yardımıyla binip indiği uçağıyla görevine devam ediyor. Bir süre sonra da Dospanova, savaş sona erene dek ifa edeceği görevi "muhaberat başkanlığı"na getiriliyor.

"Gece Cadıları" namıyla bilinen birlik İkinci Dünya Savaşı'nın sona ermesiyle terhis ediliyor. Her türlü zorluğa ve engele rağmen savaş süresince birçok cephede binlerce uçuş gerçekleştiren alay, birbirinden farklı ve değerli madalya ve nişanlar ile ödüllendiriliyor.

2008 yılında hayata gözlerini yuman Khiuaz Dospanova, öncesi pek çok madalyanın yanında son olarak 2004 yılında aldığı "Kazakistan Kahramanlık Madalyası" ve tarihe not düştüğü cesaretiyle "Kazakistan Kahramanı" olarak anılıp anlatılıyor.