Kinetik Tipografide Saul Bass Jenerikleri
Başlık dizileri ile kinetik tipografi başta olmak üzere teknikleri ile tasarıma yön veren Saul Bass'ın bazı jenerikleri.
Kinetik tipografi geçmişten günümüze film ve reklam jeneriklerinin en önemli unsurlarından biri olmuştur. Anlatılmak istenen mesajı vermenin bir yöntemi olan kinetik tipografi, etkileyici tasarımlarla insanların aklında yer etmeyi başarmıştır. Kinetik tipografide Saul Bass jenerikleri ise hareketli tipografinin gelişimine ön ayak olmuştur.
Tipografinin ilk örnekleri 19. yüzyılda çıkmaya başladı ve 1960'lı yıllarda ivme kazanmıştır. Alfred Hitchcock’un “North by Northwest” isimli filminin jeneriğinde kullanılan kinetik tipograf 1960 örneklerinden ilki sayılabilir. 1959 yapımı filmde jeneriğin tasarımcısı Saul Bass'tır.
Çizgilerle verilen 3 boyutlu algının üzerinde konumlandırılan tipografik tasarım alışılmışı aşarak yeni ve modern tasarımların yolunu açıyor. Ayrıca çizgilerin binaya ait oluşu da şaşırmamız için sebep.
Saul Bass ise Amerikalı bir grafik tasarımcı aynı zamanda Oscar sahibi film yapımcısı. Yaşamı boyunca çoğunlukla Alfred Hitchcock, Billy Wilder, Stanley Kubrick, Martin Scorsese ve Otto Preminger ile çalışmıştır. En önemli ikinci jenerik tasarımı ise yine Alfred Hitchcock için tasarladığı ''Psycho'' filminin açılışıdır.
Saul Bass'ın yine çizgilerin gücünden yararlandığını görüyoruz ve filmin konusuna uygun düzenlmesiyle fark yaratıyor. Ayrı ayrı kullandığı ayrık metin kompozisyonu jenerik müziği ile de birleştiğinde hakkından söz ettiriyor.
Daha da öncesinde Otto Preminger'in 1955 yapımı “The Man with the Golden Arm“ açılış jeneriğini de Saul Bass tasarlamıştır. Daha öncesinde bir örnek olduğu için “Psycho“ ve “North by Northwest” kadar hareketliliği göremiyoruz. Fakat Saul Bass'ın çizgilerin gücünü kullanış şekli yine gözler önünde.
Tasarımı kinetik yönüyle incelemediğimizde olağanüstü bir fikir. Filmin konusu tartışmalıydı; bir caz müzisyeninin o dönemin tabusu olan eroin bağımlılığı ile mücadelesi anlatılıyordu. Saul Bass filmin tartışmalı konusunun üstesinden gelecek yenilikçi bir başlık dizisi oluşturarak sansasyon yarattı. Eroin bağımlılığı denildiği zaman ilk akla gelen görüntülerden birisi kol, damar, iğne gibi unsurlar olduğundan Saul Bass kol unsurunu seçerek siyah zemin üzerinde konumlandırdığı beyaz çizgilerle kol oluşturdu. Üç çizgiye baktığımızda aklımıza gelecek ilk şey de kol olmuş oluyordu. Böylece büyük başarısı ve dehasıyla Saul Bass aklımıza kazınmıştı.
60'larla beraber diğer açılış jeneriklerini incelediğimizde zamanında kendini nasıl gelişirdiğini çok net bir şekilde görebiliyoruz.
Bunların yanı sıra Saul Bass jenerik çalışmalarında birçok farklı tekniğe yer verdi. 1958 yapımı “Anatomy of a Murder“da kullandığı kesme animasyon tekniği ile adından bahsettirdi.
Kinetik tipografi alanında yenilikçi çalışmalarıyla geleceğe yön veren Saul Bass bazı eleştirmenlere göre yaratıcı başlık sekansları tanıttıkları filmin önüne geçiyordu. Bu filmlerden birine örnek olarak; “Walk on the Wild Side“ı verebiliriz.
Şu anda Saul Bass'ın hareketli görüntü arşivi Akademi Film Arşivi'nde tutulmakta aynı zamanda iki filmi de koruma altındadır. Kinetik tipografi alanında yaptığı çalışmaları ile biricik olma özelliği taşıyan Saul Bass, tek bir alanla sınırlı kalmayıp kendini çok yönlü geliştiren bir tasarımcıydı. Denediği her farklı teknikten sonra da alanında çığır açtı. Kinetik tipografi jenerikleri hala zihnimizde kazılı durumda ve işlerini açıp bakmak, anlamak bizleri hep ileriye atmaya devam ediyor.
Images: