Kırmızı Kelimesinin Kökeni: Kırmız Böceği

Kırmızı kelimesinin kökenini hiç merak ettiniz mi?

16 Nov, 20222 min read

“Kırmızı” kelimesinin etimolojik kökenine indiğinizde ilginç bir hikaye ile karşılaşıyorsunuz. Arapça ve Farsçada “canlı kırmızı boya” anlamına gelen “kırmızı” kelimesinin kökeni, kırmızı bir pigment veren ve “kırmız” olarak isimlendirilen bir böcek cinsine dayanıyor. Bu böcek cinsinin bilimsel adı kermes. Bu cinsin verdiği kırmızı pigmentin kalitesi açısından en değerli türü Kermes vermilio’dur.

Görsel: Kermes Vermilio (www.projectnoah.org)

Kırmız böceği, kermes meşesinin (Quercus coccifera) öz suyu ile beslenir. Akdeniz’e özgü olan bu ağacın üzerinden toplanan ve kurutulup ezilen dişi kırmız böceklerinden elde edilen kırmızı boyanın bilinen en eski kullanımı Neolitik Dönem’e dayanıyor. Bu boyanın Eski Mısır, Roma İmparatorluğu ve Orta Çağ Avrupası’nda, özellikle ipek ve yün gibi tekstillerin renklendirilmesinde kullanıldığı ve oldukça değer gördüğü biliniyor.

Kırmız böceği, 16. yüzyılda kaktüsle beslenen Meksika’ya özgü bir böceğin (Dactylopius coccus) Avrupa’ya getirilmesi ile popülerliğini kaybetmiştir. Bunun sebebi, Meksika’dan gelen bu böcekten elde edilen boyanın kırmız böceğininkine göre çok daha yoğun olmasıdır. Ancak 19. yüzyılda alizarin gibi sentetik kırmızı pigmentlerin bulunması sonucu tüm doğal kırmızı boya kaynaklarıyla beraber Dactylopius coccus böceğinin de ticareti sona ermiştir.