Kuşakların Ötesinde: Gerçek Hayatın Çeşitliliğini Göz Ardı Etmek

Ekranlarda, kendilerini "kuşak bilimci" veya "uzman" olarak tanıtan, göz alıcı görünümleriyle dikkat çeken kişiler beliriyor. Alfabetik sırayla X, Y, Z, W, A, B, C, D gibi kuşak sınıflandırmaları yapıyorlar. İnsanları doğum tarihlerine, kullandıkları teknolojik araçlara ve benzeri kriterlere göre kategorilere ayırıyorlar. İşte şu yaş aralığındaki çocuklar şu kuşağa tabidir; çünkü onların doğduğu dönemin koşulları ve istekleri aynıdır. Onlar dünyayı şu şekilde algılar ve yaşam tarzlarını buna göre şekillendirirler. Ne kadar basit değil mi? Özellikle günümüz Türkiye’sinde herkes her şeyi istediği kalıplara sokup, kendi yargılarını mutlak gerçekler gibi sunabiliyor.

Özellikle son yıllarda Z kuşağı tartışmaları, Y ve Z kuşaklarının sosyopolitik kıyaslamaları oldukça yoğunlaştı. Peki, biz de bir kıyaslama yapalım. Bu tür kavramların aslında hayatın pratik gerçeklerine asla uymadığını, sadece pazarlamacıların insanlara daha fazla ürün satmak için yaptıkları ihtiyaç analizlerine hizmet ettiğini ve her bireyin sadece kendisini temsil ettiğini gösterelim.

Bu bağlamda, kuşak sınıflandırmaları, toplumu anlamaktan ziyade, insanları basit kalıplara sokarak tüketici davranışlarını öngörmeyi amaçlar. Gerçek şu ki, her bireyin deneyimleri, değerleri ve dünya görüşü benzersizdir. İşte bu yüzden, bireyleri sadece doğum tarihlerine veya teknolojik alışkanlıklarına göre kategorilere ayırmak, onların gerçek kimliklerini ve ihtiyaçlarını görmezden gelmenize sebep olur.

Gelin, insanları kutulara sığdırmak yerine, her bireyin kendine özgü hikayesini, değerlerini ve perspektiflerini keşfedelim.

İzmir'de "Z kuşağı" olarak kategorize edilen bir çocuğun hayata dair istekleri ile Diyarbakır'da yaşayan bir çocuğun hayata dair istekleri aynı mıdır? Bu iki genci sadece sosyal medya kullanıyorlar diye tek bir kategoriye sokmak ne kadar doğrudur?

Bir İzmirli genç, modern şehir hayatının sunduğu imkanlar ve yaşam tarzıyla büyürken, Diyarbakır'daki genç bambaşka bir sosyo-kültürel çevrede yetişir. Hayat şartları, beklentileri ve hayalleri arasında büyük farklar varken, onları sadece doğdukları yıl ve teknolojiyi kullanma şekilleri üzerinden tanımlamak oldukça yüzeysel kalır. Hatta aynı şehrin farklı semtlerinde yaşayan çocukların bile istek ve ihtiyaçları farklıdır. Bostanlı'da ya da Kadıköy'de yaşayan gencin isteği sevgilisinden ayrıldığı için bira içmek olurken, Kadifekale'de ya da Tepecik'te yaşayan aynı yaştaki gencin o günden beklentisi düne göre daha fazla kağıt toplamak olabilir. Alsancak'ta oturan bir hayat kadınının Konak Belediyesi'nden beklentisi ile Mimar Sinan'da oturan bir esnafın belediyeden beklentisi aynı olabilir mi? Bu insanlar aynı yaşta diye istekleri aynı olmak zorunda mıdır?

Ya da çocukluk döneminde sırf tablet kullanıyorlar diye bütün çocuklar geleceklerini tek bir doğrultuda mı dizayn edecektir? Popüler kültür ve yaşadığımız çağın bazı dinamikleri toplumsal yapılara fazlaca müdahil olmaya başladı. Sırf üniversite sınavında başarız olduğu için sevmeyerek yazdığı ve okduğu bir milyonluk bölümden mezun olunca kendine ait pedagojik doğruları çocuk yetiştirmek konusunda tavsiye gibi yansıtıyorlar. Bu da bana oldukça traji-komik geliyor. Elbette üniversite sınavı  bizim gibi eğitim sistemi can çekişen ülkelerde yaptğı işte başarılı/başarısız olmanın kanıtı değildir. Ama sırf bu sınavda başarısız olduğu için sevmeyerek okuduğu bölümün ona öğrettiğini sandığı saçma sapan sosyokültürel gerçekler gerçek hayatta bir karşılık bulanilir mi? Burada bunu sormak zorundayız.

Kuşak sınıflandırması, bireylerin farklı sosyal ve kültürel bağlamlarını göz ardı ederek, onları tek tip bir kalıba sokmaya çalışır. Oysa ki her birey, içinde bulunduğu toplumun, ailenin, eğitimin ve daha birçok etkenin şekillendirdiği benzersiz bir yolculuğa sahiptir. Bu yolculuk, aynı "kuşağın" içinde yer alsalar bile, İzmir'deki genç ile Diyarbakır'daki genç arasında derin farklılıklar yaratır.

Dolayısıyla, gençleri sadece bir kuşağın parçası olarak görmek yerine, onları kendi bağlamlarında anlamaya çalışmak, hem onları daha iyi tanımamıza hem de onların ihtiyaç ve beklentilerine daha doğru yanıtlar vermemize yardımcı olacaktır. Tek tip sınıflandırmalardan uzaklaşıp, bireyin kendi hikayesini dinlemek ve anlamak, toplum olarak birbirimizi daha iyi anlamamızı sağlayacaktır.

Tüm bu fikirlerden yola çıkarak, tekrar okuyup değerlendirmenizi istediğim sabah kuşağı programlarının efsanevi uzmanlarının, Vikipedi'den alıntıladıkları kuşakların özellikleri şunlardır:

Sessiz Kuşak (Silent Generation)

• Doğum Yılları: 1928-1945
• Özellikler: Bu kuşak, Büyük Buhran ve II. Dünya Savaşı gibi zorlu dönemlerde büyümüştür. Sadakat, iş ahlakı ve geleneklere bağlılık bu kuşağın temel özelliklerindendir. Teknolojiye adapte olmakta zorlanabilirler.

Bebek Patlaması Kuşağı (Baby Boomers)

• Doğum Yılları: 1946-1964
• Özellikler: II. Dünya Savaşı sonrası doğan bu kuşak, ekonomik büyüme ve toplumsal değişim dönemlerinde yetişmiştir. Eğitimli, kariyer odaklı ve hırslı bir kuşaktır. Genellikle geleneksel medya (TV, radyo) kullanımı yaygındır.

X Kuşağı (Generation X)

• Doğum Yılları: 1965-1980
• Özellikler: Bu kuşak, 1970'lerin ekonomik durgunluğu ve Soğuk Savaş'ın son dönemlerinde büyümüştür. Bağımsızlık, pragmatizm ve iş-yaşam dengesi bu kuşağın önemli özellikleridir. Teknolojiye, özellikle bilgisayar ve internetin yaygınlaşmasına tanıklık etmişlerdir.

Y Kuşağı (Millennials)

• Doğum Yılları: 1981-1996
• Özellikler: Bu kuşak, dijital devrim ve küreselleşmenin etkileri altında yetişmiştir. Teknolojiye oldukça yatkın, mobil cihazlar ve sosyal medya kullanımında ustadırlar. İş yerinde esneklik ve anlam arayışı önemlidir. Çevresel ve toplumsal konularda duyarlıdırlar.

Z Kuşağı (Generation Z)

• Doğum Yılları: 1997-2012
• Özellikler: Bu kuşak, internet ve akıllı telefonlarla doğrudan büyümüş ve dijital dünyaya doğuştan adapte olmuştur. Hızlı bilgi erişimi, bireysellik ve çeşitlilik bu kuşağın belirgin özelliklerindendir. Eğitim ve kariyer konularında pragmatik ve rekabetçi olabilirler.

Alfa Kuşağı (Generation Alpha)

• Doğum Yılları: 2013 ve sonrası
• Özellikler: Bu kuşak henüz çok genç olsa da, dijital teknolojilerin tamamen entegre olduğu bir dünyada büyümektedirler. Yapay zeka, sanal gerçeklik ve robotik gibi ileri teknolojilerle iç içe olacakları öngörülmektedir.

Eğer bu kavramlara dair farklı bir bakış açınız varsa, yorumlarınızla fikrimi zenginleştirip, daha çeşitli bir perspektif kazanmama yardımcı olabilirsiniz