Metin ve Sahne Arasında

Dramaturg düşünce üreten veya üretilmiş düşünceyi değiştiren kişidir. Türkiye gibi kültürel zenginliği bol olan bir ülkede üretilen düşünce çok fazladır. Türkiye’de dramaturgluk yapmak bu nedenle kolay görülebilir ancak dramaturgluğun önemli olduğunun kabul edilmesi için düşünceye verilen değerde dişe dokunur olmalıdır. Dramaturgluk ülkemizde yaygınca bilinen bir meslek değildir.

Dramaturgların tiyatro oyunlarına sağladığı katkı iki açıdan ele alınabilir. Teknik konularda yaptığı yardım ve yaratıcılığa sağladığı katkı. Teknik konularda geçmişten faydalanabilsede yaratıcılık konusunda öznellik ön plandadır. Metni yönlendirirken geçmişte yapılan örneklerden faydalanmak yol gösterici olsa bile yaratıcılığı köreltebilir.

Dramaturg bir metne müdahale ederken yaratıcılığını ön plana çıkarmalıdır. Sahne ve metin arasında ilişki kurarken yaratıcılığını ön plana çıkaramayan bir dramaturg, yardımcı yönetmenden farksızdır. Dramaturg bilgisi ve yaratıcılığı ile eserin yönetmeni dahil herkesi etkilemelidir. Aynı zamanda metinin başlangıcı ile sonuç kısmı arasında bütünlüğün bozulmasını engellemelidir. Başarılı hicivler kullanılarak başlanmış bir metnin sonunda anlamı düşünülmeden kullanılmış bir hakareti kimse görmek istemez. Bu noktada dramaturg metnin yazarının özgürlüklerini kısıtlamadan bütünlüğün güzelliğine vurgu yapmalıdır.

Metnin her cümlesi ve paragrafı ayrı ayrı ele alınırsa dikkat çekilmek istenen yerler daha kolay anlaşılır. Dramaturgun metne bu şekilde yaklaşımı, metni olumlu etkiler. Oyuncular arasındaki motivasyon ve sahnenin yansıtılmasında metnin ayrıntılı incelenmesi fark yaratır. Dramaturgun metne olan bakış açısı oyunun sahnelendiği alandaki sembollerin bile daha dikkatli seçilmesini sağlar. Metinde bahsedilen sembol veya varlık doğru anlanılmazsa sahnede anlamsızlık oluşturur.

Bana göre dramaturgun metindeki en önemli sorumluluğu anlam bütünlüğünü korumaktır. Başarısı, metni iyi okuması ve yeterli bilgiye sahip olması ile doğru orantılıdır. Metni kendi normlarına göre dizayn eden dramaturg olmaz. Metni mesaj verme kaygısı içerisine sokan dramaturg, sanatsal bir oyunu baltayabilir. Ana fikiri ortaya çıkarma kaygısında olması yine oyunu olumsuz etkileyebilir. İzleyici ana fikri veya sahnelerdeki mesajı kendi fark etmelidir. Anlayamayan izleyicinin kafasında soru işareti olarak kalması, metnin ruhunu öldürerek anlamasını sağlamaktan iyidir.

Seyirci gözlüğüyle bakan dramaturg metin ve sahne arasındaki bağlantıyı sağlayamayabilir. Seyirci gibi oyunu izleyen ve hata bulmaya çalışan kişi eleştirmendir. Dramaturg eleştirmen değildir. Dramaturg metnin sahnede canlanmasını sağlayan kişi olmalıdır.

Her metin bir dramaturga ihtiyaç duyar. Yönetmen mühendis ise dramaturg mimardır ve unutmamalıyız ki bir yapıyı diğerlerinden farklı kılan mimarının özgün fikirleridir.