Mimari İhtişamın Moda Üzerindeki Etkisi: Gotik Sanat ve Moda
Gotik dönemin sivri hatları ve mimari işçiliğinin, modada zarif ve gösterişli detaylarla kendini göstermesi üzerine.
Gotik sanat, 12. yüzyılda Fransa’da ortaya çıkmış ve Avrupa’ya yayılmış olan, mimariden resim sanatına, modadan toplumsal yaşama kadar pek çok alanda etkisini göstermiş ve hala göstermekte olan bir sanat dönemidir. Romanesk sanatından ardından gelerek Rönesans’a zemin hazırlayan Gotik dönem, yüzyıllar boyunca estetik algıyı derinden etkilemiş ve kendisinden sonraki sanat anlayışlarına zemin hazırlamıştır. Bu dönemde mimari ile moda arasında kurulmuş olan bağ, döneme çok yönlülük sağlamıştır. Gotik mimariye hakim olan sivri kemerler, uzun kuleler, detaylı vitray pencereler ve genel haliyle masif yapı özellikleri, modaya da yansımış; bu döneme ait giysiler, toplum statülerini belirleyen, dönem estetiği temsil eden önemli unsurlar haline gelmiştir.
Sivri kemerler, uzun kuleler ve devasa vitray pencereleriyle tanınan Gotik sanat, dönemin modasında da etkili bir dönüşüme sebep olmuştur. Gotik dönemde yapıların yüksek ve detaycılı özellikleri, kıyafetlerde de paralel şekilde kendini göstermiştir. Kadınların elbiselerinin, vücuda sıkı bir şekilde oturarak korselerle desteklenmesi, uzun ve ince bir siluet görünümüne sebep olmuştur. Dikey ve sivri mimari ögeler giyim tarzında da vurgulanmıştır.
Soylu kadınların kulandığı başlıklar, Gotik katedrallerin moda dünyasındaki yansıması olarak görülebilir. Gotik mimarideki uzun kuleleri anımsatır şekilde uzun bir formda tasarlanmışlardır. Özellikle sivri ve yüksek başlıklar, statü farkını belli eden aksesuarlar arasındadır. Erkek giyiminde, yere uzanan pelerinler ve cüppeler dikkat çekicidir. Mimarideki gösteriş, erkek giyiminde de yankı bulmuştur.
Vitray pencerelerin, dönemin renk paletini belirlediği gözlemlenir. Gotik kiliselerde görülen canlı ve parlak renkler, modaya da yansıyarak yaygın olarak kullanılmıştır. Özellikle mor, kırmızı ve mavi gibi göz alıcı renkler, modada bir statü sembolü olarak önem görmüştür. Ayrıca Gotik moda, dini simgelerle de zenginleştirilmiştir.
Soylu kesim, kıyafetlerinde dini ikon ve kutsal figürleri işlemelerle sergilerken, bu kullanım, statü ve manevi ifade gücü olarak yansır.
Gotik dönem, moda bağlamında iki döneme ayrılabilir: 12-13. yüzyılları kapsayan Erken Gotik ve 14-15. yüzyılları kapsayan Geç Gotik. Erken dönemde kıyafetler daha sade ve rahat kesimlere sahiptir. Kadınlar, ketenden yapılmış uzun içlikler ve kemerler kullanırken dönemin en belirgin moda unsurları, sivri burunlu ayakkabılar ve V formunda yaka ve sırt detayına sahip elbiselerdi. Bu döneme ait kıyafetler daha işlevsel ve konforluyken, soylu sınıfın giysilerinde zarafet ve gösteriş öne çıkmaktaydı.
Geç Gotik dönemde ise kıyafetler vücuda oturan, detaylı ve ihtişamlı hale gelmiştir. 14. yüzyılda ortaya çıkan houppelande adlı giysi, bu dönemin öne çıkan modasıdır. Houppelande, yere kadar uzanan kumaşlar ile tasarlanan, oldukça geniş kollara sahip bir giysi olup, aşırı kumaş kullanımıyla dikkat çeker. Gotik mimarideki büyük ve gösterişli yapıları yansıtan, ihtişamlı ve abartılı bir forma sahiptir. 15. yüzyılda kadınların sıklıkla tercih ettiği cote-hardie, vücuda tam oturan, uzun kollu elbiseler olarak öne çıkmıştır.
Gotik dönem etkisi, günümüz modasına da etkilerini sürdürmektedir. Modern moda dünyasında Gotik tarz, karanlık, dramatik ve mistik bir akım haline gelmiştir. Alexander McQueen, John Galliano ve Valentino gibi tasarımcılar, Gotik modayı modern koleksiyonlarında kullanarak, dönemin estetik algısını günümüze tarihten aldıkları ilhamlarla modernleştirerek taşımışlardır. Karanlık ve romantik bir tarz halinde, tül ve kadife gibi ağır kumaşların kullanımı modern Gotik modanın önemli unsurları olarak vurgulanır.
Bunlarla beraber, Gotik tarz, sinema ve edebiyatta da tema olarak kullanılırken; karanlık temalı içeriklerle bu stil, popüler kültürün bir parçası halinde sunulmaktadır.
Gotik sanat, mimaride ve modada yarattığı etkilerle estetik açıdan önemli bir dönem olarak günümüzde anılmaktadır. Gotik mimariye hakim sivri kemerler, uzun kuleler ve vitray pencereler, döneme ait moda anlayışına da etki ederek kıyafetlerdeki kesimler ve renklerle yapısal ihtişamı yansıtmıştır. Gotik moda, hem moda dünyasında hem de popüler kültürde estetik anlayışımıza etkisini sürdürmektedir.
KAYNAK
Yıldız, Ş. (2015, Ağustos). Gotik Dönem Mimarisi ve Dönem Giysi Tasarımlarına Etkisi. International Journal of Science Culture and Sport, s. 247-258.
https://www.britannica.com/topic/Amiens-Cathedral
https://oll.libertyfund.org/pages/images-of-liberty-and-power-book-of-hours-duc-de-berry
https://www.getty.edu/art/collection/object/103RWW