Ophelia ve Hayali Çiçekleri

Shakespear'in yüzyıllardır adından söz ettiren ve günümüzde hala sahnelerde sergilenen en ünlü oyunlardan biri olan Hamlet'ten bahsedeceğim bugün. Ancak Hamlet'in kendisinden değil, oyun boyunca sevdikleri tarafından bir kukla gibi kullanılarak, duyguları görmezden gelinen güzel Ophelia'dan, ve onun ölmeden önce dağıttığı hayali çiçeklerinden bahsedeceğim.

Ophelia oyun boyunca en masum karakter olarak karşımıza çıkıyor. Bütün hayatını babası ve abisi kontol ettiğinden kendi hayatının kontrolü elinde olmayan masum ve deneyimsiz bir genç kızdır Ophelia. Bununla birlikte aşık olduğu Hamlet de başkalarından almak istediği intikam için zavallı Ophelia'yı kullanır. Her ne kadar kitabı okurken Hamlet'in de Ophelia'ya aşık olduğunu hisseetsekte, gözünü intikam bürüyen bu adamın annesine olan nefreti ve intikam arzusunu Ophelia'ya yansıtarak onu da planlarına alet edişi, ona karşı olan acımasız tavırları, ve babası kral Polonius'u öldürmesi Ophelia'yı yavaş yavaş ölüme sürükler. Ölmeden önce ise herkese farklı anlamlar taşıyan hayali çiçekleriyle veda eder.

Çiçekler günlük yaşantımızda da farklı anlamlar taşırken edebiyatta ve sanat eserlerinde daha derin anlamlar barındırırlar. Bir oyunun dizelerinde, bir romanın satırlarında veya bir tablonun kenarında rastegele duran bir çiçek bazen bizlere o sahnenin bütün sırlarını anlatabilir. Ophelia'nın çiçekleri de gerçekleri, karakterlerin özünü, ve Ophelia'nın masumiyetini bizlere anlatıyor. Öyle ki Viktorya döneminin Pre-Rafaelit sanaçtılarından olan John Evertt Millais'in ünlü 'Ophelia' tablosunda da bu çiçeklerin tasvirini görürüz.

"Bunlar biberiye, al da hatırla beni! Sevgilim, unutma beni! Bunlar da hercai. Hercailik etmeyesin diye.

...Bu rezene ve hasekiküpesi size.

Bu sedefotları size, birazı da bana. Sevapotu da denebilir bunlara pazar günleri. Ama siz başka türlü takının, ben başka türlü.

Bu da bir papatya. Biraz menekşe de vermek isterdim size, ama kurudu hepsi babam ölünce... Güzel bir ölüm olmuş, diyorlar, babamın ölümü." ( Hamlet, 5. Sahne)

Biberiye ve hercai Ophelia tarafından kime verildiği en belirsiz olan iki çiçektir. Biberiye, antik dönemlerde aşkın, bağlılığın, ve hatırlamanın simgesi olarak düğünlerde kullanılırdı. Kimileri Ophelia'nın bu çiçeği abisi Leartes'e hatırlaması ve unutmaması için verdiğini, kimileri ise Hamlet'e ona olan aşkının ve bağlılığını hatırlaması için verdiğini söylemektedir. Hercai de yine hatırlamanın ve derin düşüncelerin sembolüdür. Hatta bazı kaynaklarda karşılıksız aşkı da temsil ettiği söylenir. Bence böyle anlamlara sahip olan iki çiçeği Hamlet'e vermiş olması daha yüksek ve anlamlı bir ihtimal. Ancak sahnede Hamlet'in kendisi olmadığı için hayali bir Hamlet'e mi yoksa yanındaki abisi Leartes'e mi verdiği belirsizdir.

Rezene çıkarcılığı ve aynı zamanda ihaneti temsil eder. Hasekiküpesi çiçeğiyse farklı kültürlerde birçok farklı anlama gelmektedir. Shakespear'in dizelerinde Ophelia'nın saçtığı hayali çiekler arasında ise hasekiküpesi sadakatsizlik, nankörlük, ve ahlaksızlıkla bağdaştırılılır. Bu iki çiçeğin anlamlarından yola çıkılarak Ophelia'nın bunları kardeşini öldürerek yerine geçen, ve kardeşinin eşiyle evlenen Kral Claudius'a verdiği düşünülür.

Sedefotu pişmanlık ve kederi sembolize eden bir çiçektir. Ophelia burada bu çiçeklerden kendisine de ayırır. Bu babasının ölümünden sonra duyduğu kederin bir sembolüdür. Aynı zamanda Ophelia'nın konuşmasının başında bu çiçeklerden başka birisine daha verdiğini görürüz. Bu kişi ise yüksek ihtimalle Kraliçe Gertrude'dur. Çünkü sedefotunun pişmanlık ve keder dışında bir anlamı daha vardır; tövbe etmek. Zaten Ophelia bu çiçeği kraliçe ve kendisine ayırırken 'Ama siz başka türlü takının, ben başka türlü' diyerek Kraliçe'nin yaptıklarından dolayı pişmanlık duyması ve tövbe etmesi gerektiğine inandığını gösterir.

Papatya masumiyeti ve iyiliği temsil eder. Ophelia bu çiçeği kimseye vermez çünkü babasının ölümünden ve tüm bu intikam oyunlarından sonra orada hiç kimsenin gerçekten masum olmadığını ve bu çiçeği hak etmediklerini düşünür. Hatta çiçeği kendisi için bile ayırmaz.

Menekşe ise renklerine göre anlamları değişen bir çiçektir. Mor menekşeler tarihsel olarak derin anlamlar ve duygular barındırır. Sevgi, sadakat, ve dürüstlük gibi erdemleri ve duyguları sembolize ederken bir yandan da bunların kayıplarını da temsil eder. Yani Ophelia'nın '...kurudu hepsi babam ölünce...' sözleri babası Polonius'un ölümüyle gerçek sevgi, sadakat, ve dürüstlüğün artık var olmadığını vurgulamaktadır. Aynı zamanda bazı kültürlerde mor menekşe kaybedilen birini anımsamak için de kullanılır.

Ophelia her ne kadar yaşadığı şeyler yüzünden delirmişte olsa aslında bu delilik onun kendi başına düşünebilmesine ve diğerlerinin göremediği gerçekleri görüp bunları söylemesine yol açmıştır. Delirdiği için kimse onu ciddiye almazken o aslında oyunda en mantıklı konuşan karakter haline gelmiştir. Çünkü onun söylediği her şey aslında kalbinden geçen duygular ve gerçeklerdir.