Osmanlı'da Kadınlara Çıkan Fermanlar

Medeniyet, elbise ve kozmetikten ötedir, köhne adetler terk edilmelidir! Medeni ülkelerde kadınların insan olup olmadığı tartışmaları geride kalmıştır! -Modernleşme öncülerinden Osmanlı kadını Ulviye Memluhan

1700’lü yıllarda Osmanlı devleti, kadınların toplumsal davranışlarını ve giyimlerini sıkı bir şekilde denetlemek adına çeşitli tarihlerde çeşitli fermanlar yayınlamıştır. Fermanlarda kadınlar, “devletin ve ailedeki erkeklerin namusu” olarak tanımlanmış, dolayısıyla davranışlarının ve kıyafetlerinin tamamen İslam yorumları çerçevesinde olması gerektiği vurgulanmıştır. Kadınların ne giydiklerini bırakın dışarıya çıkıp kaymak yemeleri ya da sağlıkları için dişçiye gitmeleri bile yalnızca devlet yetkililerini değil, aynı zamanda ulema sınıfını da rahatsız etmiş ve bu rahatsızlık, padişahın sürekli olarak yeni fermanlar çıkarmasına neden olmuştur. Fakat fermanların devamlı şekilde yayınlanmasından da anladığımız üzere, kadınlar dinlememiş ve giyinmeye devam etmişlerdir. Özellikle İstanbul’da, modaya uyma isteğiyle hareket eden kadınlar, dışarıdan gelen ipekli ve sırmalı kumaşları tercih ederek çarşaf ve ferace gibi yeni kıyafetler diktirmişlerdi. Ancak bu tür yenilikler, devlet ve muhafazakar çevreler tarafından hoş karşılanmamış, sıkı yasaklarla karşılaşmıştır. Fermanlarla kadınların giyimi engellenemeyince de, yine fermanlarda gördüğümüz gibi onları gezdiren arabacılara, kayıkçılara, dükkan sahiplerine cezalar yayınlanmıştır.

Öne Çıkan Fermanlar ve Yasaklardan Bazıları

• 1836: Kadınların dondurma yemesi yasaklanmıştır.
• 1841: Ramazan ayında padişahın camii gezileri nedeniyle kadınların kılık kıyafetlerine dikkat etmeleri emredilmiştir.
• 1752: Mesire yerlerinde açılıp saçılan kadınların (!) halkı baştan çıkarmak suçlamasıyla yasaklanmıştır.
• 3. Selim Dönemi: Yanlarında aile erkeklerinden olmadan gezdirilen kayıkçılar cezalandırılmış ve uygun olmayan giyime sahip kadınlar ölümle tehdit edilmiştir.
• 1851: Toplu taşımada cinsiyetler ayrılmıştır.
• 1868: Kadınlar, toplu taşımalarda cinsiyet ayrımına karşı çıkarak, aynı ücreti ödemelerine rağmen daha kötü koşullarda taşındıklarını sorgulamışlardır.
• 1885: Dişçiye gitmeleri yasaklanmıştır.
• 1887: Kuaförlere gitmeleri yasaklanmıştır.
• Sarı, pembe, mavi gibi açık renkleri giymemek ve yeni modaya uymamaları söylenmiştir.
• Kadınların geniş yakalı feracelerinin yakalarının kesilmesi emredilmiştir.