Sağlıklı ve Sürdürülebilir Beslenme İçin 7 İpucu

Sağlıklı ve sürdürülebilir beslenme için neler yapabiliriz?

4 min read
"Sürdürülebilir Sağlıklı Diyetler, bireylerin sağlık ve refahının tüm boyutlarını destekleyen, düşük çevresel baskıya ve etkiye sahip, erişilebilir, uygun maliyetli, güvenli, adil ve kültürel olarak kabul edilebilir diyet kalıplarıdır." (FAO-WHO)

Sağlıklı ve sürdürülebilir beslenme için neler yapabiliriz?

Beslenmemizde küçük değişiklikler yaparak kendi sağlığımızı ve gezegen sağlığını koruyabilir, sürdürülebilirliğe katkı sağlayabiliriz.

1. Daha fazla meyve ve sebze yiyin

Meyve ve sebzeler, vitamin ve mineral içeriği oldukça zengin besinlerdir. Vitamin ve mineraller, vücudumuzdaki sistemlerin çalışmasında düzenleyici rol oynamaktadır. Ayrıca meyve ve sebzeler, sadece bitkilerde bulunan kimyasal bileşiklere (fitokimyasallar) sahiptirler. Bu kimyasal bileşiklerin hastalıklardan koruyucu, kanser önleyici, tümör baskılayıcı vb. faydaları bulunmaktadır.

Tükettiğimiz meyve ve sebze miktarını arttırmak, bitkilerin sağlık yararlarından daha fazla faydalanmamızı sağlar. Dikkat etmeniz gereken nokta belirli bitkilere yönelmektense çeşitlilik sağlamaya çalışmaktır. Çünkü hiçbir sebze veya meyve bir diğerinin yerini tutamaz.

2. Besinleri mevsiminde yiyin ve yerel satıcılardan alın

Besinleri mevsiminde tüketmek ve satın alırken yerel satıcıları tercih etmek sürdürülebilir bir seçimdir.

Tüm meyve ve sebzeleri, mevsimi dışında üretmek için seralara, pestisitlere vb. ihtiyaç vardır. Bu tür ürün üreten işletmeler, ürünün besin içeriğinden çok miktarına odaklanır. Aynı zamanda doğal ortamda yetişen bir bitkinin besin değeri ile yapay ortamda yetişen bir bitkinin besin değeri birbirinden farklıdır. Besinleri mevsiminde tüketmek, besin içeriği daha zengin meyve ve sebze tüketimini sağlar.

Yerel satıcılardan alışveriş yapmak, yerel ekonomiye katkı sağlar. Bitkileri mevsimi dışında üretmek ve saklamanın maliyeti, mevsiminde üretilen bitkilerinkinden daha fazladır. Bu yüzden mevsiminde yerel ürünler, daha ekonomiktir.

Mevsiminde üretilen besinleri tercih etmek, hem bütçenizi korur hem kendi sağlığınızı hem de gezegen sağlığını iyileştirir.

3. İhtiyacınızdan fazla yemekten kaçının

Besin sanayisi, artan nüfusa karşılık artan besin talebi için yoğun olarak çalışmaktadır. Ancak üretilen her besin, kaliteli içeriğe sahip değildir.

Yalnızca ihtiyacınız olan besinleri tüketmek, fazla üretimi azaltarak besin üretimine olan talebi azaltır. Böylece besin sanayisi, daha kaliteli içeriğe sahip besinler üretebilir.

Ayrıca ihtiyacınız kadar beslenmek, sağlıklı bir birey olmanıza yardımcı olur. Çok fazla yiyecek tüketmek, kilo alımına ve diğer sağlık sorunlarına yol açabilir.

Yüksek enerji içeriğine sahip, besleyiciliği düşük besinleri tüketmeyi sınırlamak ve porsiyon boyutlarına dikkat etmek, gereksiz aşırı tüketimi önlemenin yararlı yollarıdır.

4. Hayvansal proteinleri bitki bazlı proteinlerle değiştirin

Genel olarak, hayvansal kaynaklı proteinler (özellikle sığır eti) üretmek için bitki bazlı proteinlere (fasulye, bakliyat ve bazı tahıllar gibi) kıyasla daha fazla doğal kaynağa ihtiyaç vardır. 

Birçok bitki hem sağlıklı hem de sürdürülebilir diyet protein kaynaklarıdır. Daha fazla bitki bazlı bir beslenme şekline sahip olmak, aynı zamanda sağlık yararları da sağlar. Bitki bazlı besinler, daha fazla lif içerir ve daha düşük doymuş yağ içeriğine sahiptir, her ikisi de kardiyovasküler hastalık riskinin azalmasına katkıda bulunabilir.

  • Et tüketimini haftada 1-2 kez ile sınırlamak,
  • Etsiz günler belirlemek (örneğin: etsiz pazartesi)
  • Dana eti yerine tavuk gibi daha sürdürülebilir etleri tercih etmek

ekolojik ayak izini azaltmanıza yardımcı olabilir.

5. Tam tahılları seçin

Rafine edilmiş tahıllar, besleyici kısımları alınmış tahıllardır. Posa, vitamin ve mineral içeriği azalmıştır. Glisemik indeksi yüksektir ve hızlı bir şekilde sindirilerek kan şekerini yükseltirler. Obezite, kalp hastalıkları ve tip 2 diyabet gibi kronik hastalıkların gelişim riskini arttırır. Aynı zamanda rafine edilmiş tahıllar, daha fazla işlemden geçtiği için daha fazla kaynak kullanımı gerektirir.

Bu sebeplerden dolayı rafine edilmemiş tahılları yani tam tahılları tüketmek, hem kendi sağlığınızı hem de gezegen sağlığını destekler.

Rafine edilmemiş buğday, arpa, çavdar vb. tahıllardan üretilmiş tam tahıllı ekmek, makarna gibi ürünleri tercih etmek iyi bir seçenektir.

6. Haftalık planlama yapın

Sağlıklı ve sürdürülebilir beslenme lezzetli, esnek ve dinamik olabilir. Lezzetli yemek çeşitliliği sağlamak için önümüzdeki haftanın menülerini planlayın ve plana göre alışveriş yapın. Bu aynı zamanda zamandan ve paradan tasarruf sağlayacak ve israfı azaltmaya yardımcı olacaktır.

7. Gereksiz paketlemeden kaçının

Gıda ambalajları, özellikle geri dönüştürülemeyen malzemelerden yapıldığında çevre üzerinde büyük bir etkiye sahip olabilir. Satın aldığınız paketlenmiş ürünlerin miktarını azaltabilir veya biyolojik olarak parçalanabilen, tamamen geri dönüştürülebilir veya geri dönüştürülmüş malzemelerden yapılmış malzemeleri tercih edebilirsiniz.

KAYNAKLAR