Savaş Günlükleri 3 : Antik Dönem Savaşları – Maraton Savaşı

Antik dönemde yapılmış savaşları incelemeye devam ediyoruz. Bu savaşlar insanlık tarihinin ilkleridir ve modern dünyaya büyük etkileri olmuştur. Bu bölümde inceleyeceğimiz savaş ise ünlü Maraton koşusunun ortaya çıkmasını sağlamış Maraton Savaşı’dır.

Maraton Savaşı M.Ö 490 yılında Pers İmparatorluğunun ilk defa Yunanistan’ı işgal etmesi sırasında yaşandı. Pers İmparatorluğu M.Ö 550 yılında kurulmuş ve topraklarını hızla genişletmiştir. Kiros ve Darius komutasındaki Pers orduları o dönem Babil, Mısır, Lidya gibi birçok uygarlığı yenmiştir ve bu hızla genişlemenin sonunda Pers orduları Yunanistan sınırlarına ulaşmıştır.

Persler, Batı Anadolu’da ki İyon Kent Devletleri’ni ele geçirmiştir. Sonraki süreçte bu devletler İyon Ayaklanması'nı başlattı. Atina ve Eretria bu isyanı destekledi ve yaklaşık 50 yıl sürecek olan Pers-Yunan savaşları başlamış oldu. Pers kuvvetleri bu isyanı uzun uğraşlar sonucu bastırdı ama Atina’dan gelen yardımlar yüzünden Yunan şehirlerini cezalandırmak istedi. Darius’un damadı olan Mardonius ilk olarak Trakya’ya saldırdı ve kısa sürede Kuzey Makedonya ve Trakya bölgesini ele geçirdi. Darius bu fetihlerden güç alarak Yunan şehir devletlerine mektuplar gönderdi, kendisine boyun eğmelerini istedi. Dönemin en güçlü şehir devletleri olan Atina ve Sparta dışında birçok şehir Darius’a boyun eğdi. Atina ve Spartalılar elçileri infaz ettiler bunun sonucunda Pers kuvvetleri tekrar harekete geçti.

Pers kuvvetleri güçlü bir donanma ile Yunan Adaları’ndan bazılarını ele geçirdi. Pers donanması hızla Eretria bölgesine çıkartma yaptı ve sadece bir hafta içinde Eretria’yı ele geçirdi. Persler ilk intikamlarını aldılar ve diğer intikam alınacak şehir olan Atina’ya doğru harekete geçtiler. 

Pers Donanması Atina’ya kırk kilometre mesafedeki Maraton Koyu’na asker çıkardı. O sırada Kral Kallimakhos komutasındaki Atina kuvvetleri de ovaya doğru harekete geçti. Atina’dan çıkmadan önce Atinalılar kendilerine yardım gönderebilecek tek şehir devleti olan Sparta’ya haber yolladı. Sparta o sırada savaşmanın yasak olduğu bir dönemdeydi, geleneklerine göre Carnia Festivali sırasında savaşamazlardı. Spartalılar bir sonraki dolunayın doğuşundan sonra savaşabilirlerdi. Sonuç olarak, Atinalılar Persleri bu zamana kadar Marathon Ovası’nda tutmalıydı. İki ordu ovada karşılıklı şekilde beş gün boyunca savaşmadan bekledi.

Atina kuvvetleri 10 bin kişilikti ve ağır piyade denen Hoplitlerden oluşuyordu. Pers ordusu ise 25 bin piyade ve bin süvariden oluşuyordu, bu sayı sahile çıkarılan kuvvetlerdi, asıl güç gemilerde bekletiliyordu. Perslerin amacı Marathon’a sahte bir çıkarma yapıp asıl kuvvetlerini gemilerle harekete geçirerek boş olan Atina’yı ele geçirmekti.

Bekleyişin altıncı gününde Militiades önderliğinde Yunan güçleri saldırıya geçmeye karar verdi. Yunan Hoplit flanksları normalde sekiz hattan oluşmaktadır ama Militiades merkez Yunan gücünü dört hattan oluşturdu. Militiades bu şekilde kenarlardan kuşatılmamayı amaçlayan bir taktik oluşturmuştu. İki ordu arasında 1.5 kilometre vardı, normalde Yunan kuvvetleri çok yavaş hücuma kalkar ve güçlü saldırılar yapardı ama mesafenin uzun olması ve Perslerin çok fazla okçusu olması nedeniyle Yunan güçleri koşmaya başladı. Herodot’a göre tarihte ilk defa bir Yunan ordusu koşarak saldırıya geçmiştir.

Hızlı saldırı sonucunda Yunanlar Persleri gafil avladır. Yunan ordusunun merkezi daha zayıftı buna karşılık Pers merkez kuvvetleri tecrübeli askerlerden oluşuyordu. Persler merkez bölgeyi kolayca savundu ve geri itmeye başladı ama sağ ve sol kanatlar zayıf kalmıştı ve Yunanlar bu cenahlarda galip geldiler. Yunan güçleri sağ ve soldan bastırarak Pers güçlerini kıskaç taktiğiyle sardı ve büyük kısmını imha etti. Kalan Pers güçleri ise gemilere binerek geri çekildi. Persler asıl çıkarma birliklerini hızlıca harekete geçirerek Atina’ya yöneldiler. Savaştan yeni çıkmış yorgun Atinalılar Militiades önderliğinde ağır zırhlarını bırakarak şehirlerine koşmaya başladılar ve 40 kilometrelik mesafeyi bir günde kat ettiler. Atinalılar, Pers donanmasından daha önce hedefe vardılar, şehir güvendeydi. Datis komutasındaki donanma Atinalıların şehre vardığını görünce geri çekilmeye karar verip Batı Anadolu’ya yelken açtı. Böylece ilk Pers–Yunan Savaşı sonlanmış oldu. Atina komutasındaki Yunan güçleri galip gelmişti.

Olimpiyatlardaki Maraton koşusu işte o gün Atinalıların Marathon Ovası’ndan Atina’ya koşmasına atfen yapılır. Günümüzde bu olay yanlış bir söylenceye dönüşmüştür. Bu söylencede koşucu Pheidippides’in zaferi Maraton'dan Atina’ya ulaştırmak için koştuğu anlatılır. Hikayeye göre koşucu ‘’Zafer bizim!’’ dedikten sonra ölür. Aslında Pheidippides Sparta’ya yardım için gönderilen koşucudur. Hikayeye göre Pheidippides 220 kilometrelik mesafeyi bir günde kat etmiştir. Spartalılar ise dolunaydan sonra yardım için bölgeye harekete geçmişlerdir ama şehre vardıklarında gördükleri şey Atinalılar’ın zafer kutlamalarından başka bir şey değildir.