Bilgeliğin Tanrıçası Athena 

Mitolojiye merakınız bulunuyorsa yazının geri kalanını heyecanla okumaya devam etmenizi öneriyorum. Yazının konusu Yunan Mitolojisinin önemli bir figürü olan Athena’yı kapsayacak ve size tanıtmayı hedefleyecektir. Athena’yı tanıtmadan önce Yunan Mitolojisi hakkında size kısa bilgiler vermenin doğru olacağını düşünüyorum. En yalın haliyle bu mitoloji, Antik Yunanlılar tarafından anlatılan mitler bütününü temsil etmektedir. Ayrıca bu mitolojiye içerisine geniş anlamda bir Yunan folkloru türü de diyebiliriz. Genel olarak bu mitlerin ana konusu şunları içerir; Antik Yunan dini, Antik Yunan gelenek ve göreneklerini anlatır. Yunan Mitolojisi, MÖ.18 yüzyıldan itibaren Minos ve Miken şarkıcıları tarafından sözlü şiirsel bir gelenek olarak yayılmış ve zamanla tüm dünyanın tanıdığı bir mitoloji haline gelmiştir. Yunan mitolojisinde toplam 12 adet ana tanrı bulunur. Bunları tek tek saymamız gerekirse bu isimler; Zeus, Olympus, Poseidon, Hades, Hestia, Hera, Ares, Athena, Apollo, Aphrodite, Hermes, Artesmis, Hephaestus’dur. Onlara Olimpiyalılar denmektedir. Bu ismi almalarının sebebi ise Yunan Mitolojisine göre bu tanrıların Olympus Dağı’ında yaşamalarıdır. Lafı çok uzatmadan ana konumuz olan tanrıça Athena’ya gelelim. 

Athena Kimdir ve Yunan Mitolojisinde Neyi Temsil Eder? 

Athena yukarıda da bahsettiğimiz gibi Yunan Mitolojisi için önemli bir isimdir. Bilgeliği, el becerilerini, savaş sanatı gibi kavramlarla adı eşleştirilir. Roma mitolojisinde bilinen ismiyle Minerva’dır. Athena ayrıca, Yunan mitinde geçen ve önemli bir diğer tanrı olan Zeus’un kızı olarak bilinir. Çoğu zaman kaynaklarda iki adla “Pallas Athena” olarak anılmaktadır. Bu iki ismin de kökeni kaynaklarda tam olarak bilinmemektedir. Buna rağmen, Athena adının Atina şehrinden geldiğine dair inanışlar da bulunmaktadır. Doğumunun ise oldukça fazla spekülasyonlara gebe olduğunu söylemeliyiz. Bunlardan bazıları annesinin olmadığı ve Zeus’un alnından tam bir yetişkin formu şeklinde çıktığı ile alakalı olanı, bir diğeri ise annesinin Metis olduğu, Zeus’un Metis’i Athena’ya hamileyken yuttuğu bu yüzden Zeus’un içinden çıktığına dair bir hikâye de vardır. Mitolojide Athena’ya atfedilen semboller kalkan, mızrak ve baykuştur. Athena’nın ne eşinin ne de çocuğunun olmadığı düşünülmektedir. Ayrıca kendisi kaynaklarda bir bakire tanrıça olarak da tanımlanmıştır. Athena’nın ayrıca bir savaş tanrıçası da olduğunu hatırlatmalıyız. Çünkü Athena birçok mitte Yunan kahramanlarıyla savaşmış ve onlara ilham vermiştir. Athena, kısmen olsa da savaşın medeni ve entelektüel olan tarafını da yansıtmaktadır. Athena’nın el becerileriyle ilişkilendirilmesinin ana sebebi ise kaynaklarda eğirme ve dokumacılık zanaatlarının koruyucu azizesi görülmesidir.  

Kaynaklara göre, Athena’nın kadınların çalıştığı neredeyse tüm işlerin icat eden isim olduğu düşünülmektedir. Çünkü kendisi tüm bu işlerde oldukça fazla yetenekli olarak bilinmekteydi ve bu yeteneklerinin yanında devletin koruyuculuğunu üstlenmiş bir tanrıça olduğu da bilinir. Tüm bunların yanında Athena ayrıca, mahkemelerde ve meclislerde hukuk, adalet, gibi kavramların otoritesini de sağlamaktaydı. Athena karakteri erkek ve dişi arasında bir orta yere sahip olarak görülmektedir. Bu nedenle bakire bir tanrıdır. Onun kalbi aşk duygusuna erişemez ve hissedemez, bu nedenle evlilik bağından kaçınmıştır. Bazı kaynaklara göre Antik Yunanda birçok bölge de kendisine, Athena’ya tapılmaktaydı ve ona adanan adaklar genel olarak sadece dişi hayvanları kapsayan özenle seçilmiş adaklardı. 

Athena Adının Geçtiği Bazı Yunan Mitleri 

Önemli bir tanrıça olarak Athena’nın ismi birçok Yunan Mitinde geçmektedir. Bunların arasında en önemlisi yukarıda da bahsettiğimiz Zeus’un alnından doğması olayıdır. Atina şehrinin hakimiyeti için Posedion’la girdiği savaş da Athena’nın adının geçtiği önemli olan mitlerdendir. Bu savaşta Athena’nın zeytin dalını yarattığı, Posidion’un ise yeryüzünde yer alan ilk atı yarattığı bilinir. Athena’ın Argonautlar’ın Altın Postu’u aramalarında da yardımcı olduğuna dair bir mitte bulunur. Diğer bazı mitler ise şunlardır; Heraklesin yer aldığı 12 görevde ona bazı zamanlarda yardımcı olması, devlerin arasında olan savaşta Enkelados’u mağluğ ederek Etna Dağı’nın altına gömdüğü rivayet ettiği gibi mitlerdir. Kendisini el sanatlarıyla ilişkilendirilmesini sağlayan en ünlü mit ise ölümlü bir isim olan Arachne ile olandır. Bu mite göre Arachne bazı zanaatlarda Athena’dan daha becerilidir ve tanrıçayla bir dokuma düellosuna girer. Arachne dokumasını bitiremeden Athena tarafından cezalandırılır ve bir örümceğe dönüştürülür. O zamandan bu yana Arachne’nin bir örümcek olarak sürekli ağ dokumaya mahkûm olduğu rivayet edilir. Bu mitler ilginizi çektiyse eğer birçoğuna kısa bir internet araması yaparak ulaşabileceğinizi de hatırlatmak istiyorum.  

Bazı Sanat Eserlerinde Kullanımı 

Athena antik dönemlerden günümüze kadar birçok sanatçı tarafından ele alınan bir figürdür. Her çağda onun adının kullanıldığı bir esere rastlamamız neredeyse mümkün bir olgudur. Bunlardan birkaçını örnek vermemiz gerekirse, heykel sanatında bakire bir tanrıça olduğu için genel olarak kıyafetli bir şekilde tasvir edilmiştir. Bazı görüşlere göre tasvirinin en iyi olduğu eserler Pheidias’ın yaptığı heykellerdir. Bu heykeller altın, fildişi, bronz, gibi malzemelerden yapılmıştır. Bu sanat eserlerinde genel olarak karakterize bir şekilde Athena’nın başında bir miğfer, bir elinde tuttuğu yuvarlak bir kalkan ve diğer elinde bazen bir zeytin dalı, bazen baykuş, bazen bir mızrak onu temsil eden nesneler yer aldığını görürürüz.. Athena’yı tasfir eden eserlerin bazılarında giysi olarak kolsuz bir tunik, bazı eserlerde ise üzerinde savaş zırhı bulunmaktadır. Birçok eserde Athena’nın saçları geriye doğru taranmıştır, figürlerin genel ifadesi ise düşünceli ve ciddidir.  

Sözlü edebiyat eserlerinde ise kendisine birçok ilahi atfedilmiştir. Bunların önemlilerinden bazıları ise şunlardır; Homeros’un Athena’ya söyledikleri ve bazı Orfik (Yunanistan’da olan gizemli bir din) ilahileri kapsar. Genel olarak bu ilahilerin içerikleri, onun asil oluşunu, kutsallığını ve duruluğunu gösterir. Athena ismi birçok sinema, televizyon dizisi, tiyatro gibi alanlarda da kullanılmıştır. Kısaca Yunan Mitolojisinin kullanıldığı birçok alanda bu ismi görebildiğimizi söyleyebiliriz. 

Sonuç 

Athena, Yunan Mitolojisinde önemli bir yere sahip bir tanrıça olarak göze çarptığını kendisinin Yunanlılar tarafından bir zamanlar tapınılacak kadar önemli bir isim olmasından anlayabiliyoruz. Birçok sanatçı da onu eserlerinde tasvir etmiştir. Kaynaklarda kendisinin bakire bir tanrıça olduğu ve formunun kadınla erkek arasında bir yerde olduğu geçmektedir. Bu yüzden kendisinin herhangi bir aşk hayatı, eşi ve çocukları olmamıştır. Athena ismi ilginizi çektiyse Yunan Mitolojisini baştan aşağı okumanızı ve Athena adının geçtiği mitleri de araştırmanızı öneririm. Dilimize çevrilmiş birçok iyi eseri de kitap halinde kitapçılarda bulabilirsiniz.  

Kaynaklar  

Athena - Greek Mythology.com 

Barrosso, Sameiro, Do, Maria, The Birth of Athena: A Teratological Approach 

Gürler, Binnur, Tanrıça Athena ve İkonografisi, 

Temür, Akın, Yunan Mitolojisi, 

Lin, Leo, Athena’s Influence on Athens through the Analysis of Literary and Art Sources, 

Theoi Project- Greek Mythology,