SOGNE FİYORDU

Avrupa'nın en uzun ve en derin fiyordu olan Sogne Fiyordu'nun eşsiz bir güzelliği vardır. Bu güzelliği birlikte tanımaya ne dersiniz?

12 Feb, 20222 min read

İzbırak ‘’Dar ve uzun, dallı budaklı, oluk biçimli, içerisini deniz suları örtmüş, koylar, körfezler.’’ olarak tanımlar fiyortları. Kelimenin kökeni Norveççedir. Mütemadiyen sıralanmış ve deniz istilasına uğramış ‘U’ profilli, kara içlerine doğru yarılmış, girintili ve çıkıntılı buzul vadileridir. Yamaçları dik ve serttir.

Pleyistosen’de buzullaşmaya(indlansis) uğramış kıyılarda görülür. Bugün Norveç, İzlanda, İskoçya, Grönland Adası ve Labrador kıyılarında, Alaska’nın güneyi ve Güney Şili kıyılarında tipik örneklerine rastlanır(Hoşgören, 2018).

İskandinav dilinde ‘emmek’ anlamına gelen sugne fiilinden gelir. Muhtemelen fiyordun ağız kısmındaki yükselme ve geri çekilme(emme) yani gelgite yönelik böyle bir adlandırılma yapılmıştır.

Sogne Fiyordu, Norveç’in batısında yer alır ve Avrupa’nın en uzun ve en derin fiyordudur(206km). Bergen şehrinin 72km kuzeyinde bulunur. Doğu-batı yönünde uzanır ve en derin yeri 1308m(Vadheim)’dir. Deniz girişinde derinliği 200m’den az ve 3 km genişliktedir. Jostedals Buzulu ve Jotunheim Dağları‘nın güneyinde bulunur. Jotunheim Dağları’nın en yüksek noktası 2464m’dir. Orta ve iç kısımlarındaki fiyort kenarları oldukça diktir ve yükseklik farkı doğuya doğru artar. Fiyortların bu denli dik olması çeşitli endüstri tesisi tarafından elektrik üretmek için kullanılmasını sağlamıştır. 2005 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne eklenmiştir.

Mezozoik ve Erken Tersiyer’de Norveç sahası deniz seviyesine yakın bir şekilde aşınmıştır. Erken Senozoikte, Atlantik Okyanusu’nun açılmasıyla, İskandinavya'daki merkezi dağlar yükselmiştir. Sogne Fiyordu boyunca bu zirve ve platoları görmek mümkündür. Bu araziler, paleozoik temellidir(Nesje ve Whillans, 1994). Son buzullaşmada buzullar 3 km’lik kalınlığa ulaşmıştır. Daha zayıf olan yerler, fiyort yüzeyleri yani, buzul etkisiyle derinlemesine yarılmış ve sular altında kalmıştır.