Sosyal Sözleşmeciler: John Locke "Liberal Devlet"

John Locke'un Sosyal Sözleşme Kavramında Devlet ve Toplum


Hobbes’dan sonra yaşamıştır. Hobbes’un dönemine karşılık İngiltere daha iyi bir durumdadır. Locke liberal devlet anlayışını Hobbes’a karşı yazmıştır. Bu dönemde savaş bitmiş, parlamento yeni hak ve yetkiler elde etmiş ve anayasal monarşi kurulmuştur.

Locke’a göre doğa durumu kötü bir şey değildir. Devletin olmadığı durum kötü değildir. İnsanların doğuştan gelen hakları vardır. Bunlar yaşama hakkı, özgürlük hakkı ve mülkiyet hakkıdır.

Locke’a göre doğa durumunda insanları kısıtlayacak bir devlet otoritesi yoktur. Ancak insanlar temel haklarını kesin olarak garanti altına almak için toplumsal sözleşme imzalamışlardır ve devleti kurmuşlardır. Devlet temel hakları korumak için vardır. Temel amaç bireyin devlet tarafından devlete ve topluma karşı korunmasıdır. Locke’ın devleti, bireyin karşısında gücü kısıtlanmış devleti ifade eder.

Locke minimal devlet anlayışını savunur. Minimal devletin iki temel özelliği vardır. Birincisi bu devlete insanların anayasal hakları olmalıdır. Yaşama, özgürlük ve mülkiyet hakkı anayasal güvenceye kavuşturulmalıdır. Devlet bu hakları ihlal etmemelidir. Çünkü devletin var oluş sebebi bu hakları korumaktır. Eğer devlet bu hakları ihlal ederse devlet sözleşmenin yalnızca sonucu değil tarafı da olduğu için halkın isyan etme hakkı doğar.

İkincisi, yasama ve yürütme ayrılığı olmalıdır bu devlette. Kuvvetler ayrılığını bir anlamda getirmemektedir. Yani iktidar farklı anayasal organlar arasında bölüşülecektir. Aristo’da farklı olarak fonksiyonel bir ayrılıktan söz eder; sınıfsal bir ayrım değildir. Kuvvetler ayrılığı işlevsel bir ayrımı ifade eder. İktidarın üç temel işlevi olan yasama, yürütme ve yargıdır. Locke yasama-yürütme ayırılığını savunur fakat yargı bağımsızlığından bahsetmez. Bunu ileride yapacak olan Montesque’dur.

Locke’ın zayıf yönü: İnsanlar zaten bu haklara sahip ancak daha güvence altına almak için devleti kurmuşlardır sözleşme ile diyor. Yani Hobbes gibi çok güçlü bir argüman kuramıyor.