Tarımda İmkansızı Başarmak

Orta Amerika'nın ihtişamlı uygarlığı Azteklerin tarımda boyut atladıkları icat; "chinampa".

Orta Amerika'nın en ihtişamlı uygarlıklarından olan Aztekler, Tenochtitlan başkentinin yönetiminde 5 ile 6 milyon arasında bir nüfusa liderlik etmiş ve Mezoamerikan topluluklarının tarihindeki en büyük başkente ve en ihtişamlı tarihe sahip olmuşlardır. İspanyol fethine kadar süregeldikleri yönetimlerinde, dinleri, dilleri, savaş sanatları ve daha birçok detayları ile sıyrılmayı başarmış bu uygarlığın, yaşadıkları zamanda değerlendirme yaptığımız zaman, "imkansızı başardılar" diyebileceğimiz icatlarından birisi de tarım alanındaydı.

Bugünümüzün Mexico City'si olan eski Tenochtitlan başkenti, zamanında Texoco Gölü'nün yer kapladığı alanın üzerine inşa edilmiş, şehir planlamasının ve mühendisliğin zirve yaptığı göz kamaştırıcı bir büyük şehirdi. Göl kenarından uzakta bulunan bir adadan oluşan şehir merkezinde, kalabalık nüfusa yetecek kadar gıda temin etmek en büyük problemlerden birisiydi. Aztekler bu sorunu, "chinampa" adını verdikleri bir icatla ortadan kaldırmayı başardılar.

Mevcut alanının tümünü etkili bir şekilde kullanan Aztekler, bununla yetinmeyip, su üzerinde yüzen tarlalar kurmayı başarıp, bu tarlaları su kanalları ile ıslah edilir hale getirmişti. "Chinampa" adını verdikleri bu yüzen tarlalar, gölün zemininden çıkarılmış zengin toprağın, su kanalları arasında yükseltiler oluşturacak şekilde ıslah edilmesiyle oluşturuluyordu. Bataklık çamuru ve sazların kurutularak zengin toprak için yüzen bir zemine dönüştürüldüğü "chinampa"lar, Mexico Vadisi'nin ılıman iklimi ve sulama için sunduğu bol su kaynakları sayesinde, bir yıl içerisinde birden fazla kez hasat verebilen yapılardı.

Chinampalar üzerinde tarım yapılırken ekilecek ürünlerde "companion planting" adı verilen bir yöntem kuruluyordu. Farklı bitki türlerinin; böceklere karşı savunma, tozlanmayı artırma, alan kullanımını maksimize hale getirme gibi avantajlar için aynı alan üzerine birbirine yakın olarak ekilmesiyle gerçekleştirilen bu yöntem ile; mısır, fasulye, kabak, domates, biber ve çeşitli çiçekler yetiştirmiş Aztekler, yılda yedi sefere kadar çıkan bir mahsul olanağına sahiplerdi.

Bulunduğu su ekosistemi üzerinde herhangi bir engel teşkil etmeyen "chinampa"lar, Orta Amerika'da 10. yüzyılda icat edildiği düşünülen ve COVID-19 döneminde Meksika'nın köylerinde gıda erişimi sorununu çözmek için yaklaşık 1000 yıl sonra tekrardan kullanılmaya başlanmış antik bir miras.


Kaynak 1, Kaynak 2, Kaynak 3

Görsel 1, Görsel 2