Türk Kültürü ve Kurt Kavramı İlişkisi

Kurt, “Kur/Gur/Kür” kökünden türemiştir. “Kurt"un Türkçe diğer adı ise “böri”dir ve bu kelime Orhon kitâbelerinde, Uygurca vesikalarda ve Oğuz Kağan Destan’ında geçmektedir. Bozkurt ismindeki “boz” kelimesinin de aslında “böri” kelimesine dayandığına işaret edilmektedir. Güç, kuvvet ve dayanıklılık gibi anlamları karşılamaktadır. Köpekgiller ailesinden olan kurt, oldukça gelişmiş bir psikolojiye ve güçlü iletişim becerilerine sahip bir hayvandır. Bu sebepten Türk boylarının simgesi haline gelmiştir.

Kurt kelimesi, devlet, hükümdarlık gibi kavramlarla ilişkilendirilmiştir. Hatta Göktürkler, bayraklarında kurt başı kullanmışlardır. Göktürk devrine gelindiğinde kurt, artık bir devlet sembolü halini almıştır. Kurt başlı bayrak ordu için teşvik edici olmuştur. Artık kurt, Göktürk soyunun da dayanağı haline gelmiştir. Çünkü Türkler kurttan türemiştir. Hemen hemen tüm Türk boyları dişi bir kurttan türediklerine inanmaktadır. Çin yıllıklarında da kurt sembolünün Türklük ile ilişkisi geçmiştir. Bir kurdun doğaüstü işleve sahip olduğunu bahseden ilk anlatı Çin yıllıklarında bulunmaktadır.

Kurt, eski Türkler arasında özellikle İslamiyet öncesi destanlarımızda “Kurt-Ata” olarak geçmektedir. Bu da kurdun saygıdeğer bir hayvan olduğu anlamına gelmektedir. Türklerin kurtları “ata” olarak görmelerinin en önemli sebeplerinden biri, kurtların güçlü hayvan olmasıdır. Türklerin gücünü yansıtan bir hayvan olarak görülmüştür. Aynı zamanda kurtlarla ilgili pek çok rivayetten dolayı kurt, Türklerin kökeni için uygun bir hayvan olarak seçilmiştir.

Türk mitolojisinde kurt, doğanın döngüsü ile de ilişkilendirilmektedir. Doğanın bir parçası olan kurt, döngünün devamlılığını da sağlamaktadır. Kurtlar aracılığıyla doğa ile bir bağ da kurulabilmektedir. Kurdun bu şekilde rol oynaması, Türk kültürünün doğa ile bağı ve ilişkisini de göstermektedir.

Kurt sembolü Türk edebiyatını da etkilemiştir. Başta Halide Edip Adıvar olmak üzere pek çok şair eserlerinde kurt sembolüne yer vermiştir. Kurt ile ilgili birçok atasözü ve deyim türetilmiştir. Kurt ismiyle pek çok yer, kişi ve bitki adları da kurulmuştur. Kurt, destan ve mitolojilere konu olmasının yanı sıra günlük yaşamda da etkisini sürdürmüştür.

Türk halkının günlük yaşantısında kurtlar ile ilgili pek çok inanç vardır. Kurt, uğurlu ve şifa verici bir hayvandır. Türk folklorunda, doğum yapmış kadınların yastığının altına bir parça kurt derisi konulurmuş. Bir taraftan da kurttan korkulurmuş. Kurdu öldürmek iyi sayılmazmış. Kurdu öldürenin zarar göreceği düşünülmektedir.

Kurt, Türk milletinin başı sıkıştığı zaman ortaya çıkıp onlara yol gösterici olmuştur. Yani Türk milletinin yol göstericisi ve koruyucusu da olmuştur.  Kurt, Türkler için bir rehber olmuştur. Aynı zamanda bir “ata” olarak da yer edinmeyi başarmıştır. Kurdun Türk sosyo-kültürel hayatında bu kadar tesir etmesindeki en önemli unsur onun ata olarak görülmesidir. Kurt, Türk milleti için milli bir sembol haline gelmiştir.

Kurt, güçlü ve atılgan bir hayvan olması sebebiyle Türk milletinin karakteristik özelliklerini de göstermektedir. Başlangıçta muhtemelen totemik inanç kaynaklı bu kutsallık, zamanla seçilen hayvanın o millet veya topluluğun sembolü haline gelmesine sebep olmuştur. Kurdun sahip olduğu güç, saldırganlık ve düşmanlarını yenmedeki ustalığı Türk askeri teşkilatlanmasına da bir model olmuştur. Turan veya Hilal taktiği olarak bilinen savaş taktiği, kurtların savaş stratejisi izlenerek eski Türkler tarafınca kullanılmış olup günümüzde de hala hem Türkiye hem de Azerbaycan ordusu tarafından kullanılmaktadır.