Türkiye'nin Vize Sorunu

Türkiye'de özellikle kırmızı pasaportunuz varsa yurt dışına çıkabilmek adeta eziyet. Özellikle AB ülkeleri, ABD ve Afrika ülkelerine Türk pasaportu ile vize alabilmek çok zorlaştı. Bu durumun yaşanmasında Dışişleri Bakanlığı'nın yeterli çaba göstermemesi ve yurt dışından Türkiye'ye göç eden bazı mültecinin Türk vatandaşlığını alması en büyük nedenlerden birisidir.

Türkiye özellikle 1923-1980 yılları arasında pasaport olarak güçlü ülkelerden birisiydi. Bu dönemde özellikle Avrupa ülkelerine giriş-çıkış yapabilmek şimdiki gibi zor değildi. Fakat 1980'de yaşanan askeri darbe neticesinde bu durum kısmen değişmiş fakat yine de çok zorluk yaşanmamıştır.

Özellikle AB-Türkiye arasında yaşanan vize sorunu daha çok ön plana çıkmakta. Yeşil pasaport sahipleri AB içerisinde 1 yıl içerisinde 90 gün boyunca vizeden muaf şekilde AB ülkelerine girebilmektedir. Fakat kırmızı pasaportunu kullanan vatandaşlar için aynı kurullar geçerli değil.

Vize konusu özellikle Suudi Arabistan-AB arasında vize muafiyeti anlaşmasını yapılacağı haberlerinden sonra tekrardan gündeme geldi. AB ile Türkiye arasında Vize Serbestisi Diyaloğu ise 16 Aralık 2013'te başlatıldı. Bu diyalog 72 kriterin yer aldığı Vize Serbestisi Yol Haritası üzerinden yürütüldü. Türkiye, sürece başlanmasıyla birlikte ilk üç yılda 72 kriterin 65'ini karşıladı. Bu durum AB Komisyonu'nun 4 Mayıs 2016 tarihli raporunda teyit edildi.

AB Komisyonu'nun, 8 Aralık 2018'deki raporunda da Türkiye'nin AB ve Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO) standartlarıyla uyumlu pasaportların basımına ilişkin yükümlülüğün karşılandığını resmen duyurmasıyla karşılanması gereken kriter sayısı altıya düştü.

O tarihten bu yana, "Geri kalan kriterleri karşılama konusunda çalışmalar sürüyor" açıklaması sıkça tekrarlansa da yıllardır somut ve AB'nin beklentilerini tam anlamıyla karşılayacak bir adım atılmadı. Şu anki hükümet resmi olarak cılız bir şekilde bu duruma tepki gösterse de henüz resmi adımlar atılabilmiş değil.

Vize konusunda en çok sıkıntısı yaşanan gruplar ise iş adamları, turizmciler, öğrenciler ve sanatçılar yaşamakta. Vize almak ayrı bir dert iken ülkelerin aracı oldukları vize şirketlerinden başvuru alabilmek de ayrı bir zorlu süreç. Ülkeler, resmi olarak vize verebilmek için birden fazla belge isterken bu belgelere de genel olarak olumlu yanıtlamamaktadır. Bu durumun yaşanmasında Türkiye'den AB ülkelerine yaptığı başvuru sayısında en üst sıralarda yer alması sebep olarak görülebilir.

Bu Durum Nasıl Düzeltilebilir?

AB ile yaşanan vize sıkıntısında vize serbestisi için hem Türkiye'nin hem de AB tarafının hiç şüphesiz adım atması gerekmektedir. Bununla birlikte özellikle Dışişleri Bakanlığı yaşanan vize sıkıntısının çözülmesinde ana aktör olarak karşımıza çıkmaktadır. Bakanlığın hem AB yetkilileri hem de ülkeler bazlı olarak çalışmalar yürütmesi gerekmektedir.

Pasaport ve vize konusundaki diğer sıkıntı da Türk vatandaşlığına geçen - özellikle de Ortadoğu'da yer alan ülkelerin vatandaşlarına- gelişigüzel vatandaşlık verilmesidir. Devlet olarak bu duruma da el atılması gerekmektedir.