Ulusal Komünizmin Babası: Mirsaid Sultangaliyev

Mirsaid Sultangaliyev, ulusal komünizmin (Galiyevizm’in) kurucusudur. Orta Asya’da yaşayan Türkleri birleştirerek sosyalist bir Türkistan devleti kurmayı amaçlamıştır. Galiyevizm'in temel ilkelerini inceleyecek olursak; milliyetçilik, Turancılık ve sosyalizm oluşturmaktadır. Kendisi Sovyet Müslümanlarının önderlerinden sayılsa da kendisi köktendinci veya muhafazakâr akımlardan etkilenmemiştir.

Mirsaid Sultangaliyev 1892 yılında Başkurdistan’ın bir köyünde 12 çocuklu yoksul bir Tatar ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Babası Haydargaliya bir köy öğretmenidir. Annesi Aynilhayat ise mirza bir (soyluluk ünvanı) aileden gelmektedir. Bu yüzden babası ve annesinin akrabaları arasında sorun çıkmaktadır. Küçük Galiyev bu sınıfsal çatışmaya anlam veremez fakat büyüdüğünde bunun için mücadele verecekti. 12-13 yaşlarına gelen Galiyev, ortaokul için hazırlık sürecine girer fakat gidebileceği ortaokullar Ruslar içindir. Bu durumu kabullenemeyen genç Galiyev, Çarlık Rusyası’nı o yaşlarında ilk kez sorgulamaya başlar.

Tatar Pedagoji Enstütisinde öğrenim gördükten sonra köy öğretmenliği, gazetecilik ve kütüphanecilik gibi işler yaptı. 1913 yılında Tataristan bölgesinin Ufa şehrinde kütüphanecilik yapmaya başlar. Bu sırada birçok Rusça eseri Tatarcaya çevirerek Türklerin kaynaklara erişimini kolaylaştırmayı hedeflemiştir. Bütün bunlar olurken 5 kişilik çekirdek bir kadroyla ilk Sosyalist Tatar örgütü olan Tatar Sosyalistleri Savaş Örgütünü kurdu. Bu örgüt sosyalist olmasına karşın milliyetçi bir örgüttür. Örgüt köy köy dolaşarak propagandalar yapmaya devam ederken örgüt üyelerinden birisi olan köy öğretmeni Ravza ile 1913 yılında evlenir. Ve balayı için rotaları olarak örgütlenme için gidecekleri köyler olacaktır.

1917 yılının Ekim ayında Rus Çarlığı yıkılır ve Bolşevikler öncülüğünde Sosyalist rejimi benimseyen Sovyetler Birliği kurulur. Bu süreçte Galiyev Bolşeviklerle işbirliği yaptı ve Tataristan’da rejimin yayılmasına ön ayak oldu. Ekim Devrimi sonrasında Bolşevik Kızıl ordu ve komünizm karşıtı Beyaz ordu arasında bir Rus İç Savaşı meydana geldi. Galiyev, Kızıl ordu saflarında yer aldı. İç Savaşı Kızıl Ordunun kazanmasıyla birlikte Galiyev, Sovyetlerde çeşitli görevlerde aktif rol aldı. KUTV’nın kurulmasına önayak oldu ve burada Türkiye’den Nazım Hikmet, Şevket Süreyya Aydemir ve Vala Nurettin gibi Türk Solunun öncü isimlerine hocalık etti. 1923’lü yıllarda Sovyet rejiminin ileri gelenleri fikir ayrılıkları yaşamaya başladı. 1924 yılında Lenin’in ölümünün ardından Josef Stalin’in başa geçmesiyle Galiyev, Stalin’in muhalifi gruplarla ilişkilerde bulundu. Bu durum Stalin’in hoşuna gitmez ve çeşitli zamanlarda Galiyev tutuklanır. Pan-Türkizm suçlamasıyla tutuklandı. Son olarak 1928 yılında tutuklanır ve sonrasında öldürüldüğü iddia edilir. Bir diğer iddia ise 1940’a kadar sürgün hayatı yaşayıp sonrasında kurşuna dizilerek idam edildiği iddia edilir.